KUMAŞ TÜRLERİ VE ÖZELLİKLERİ
http://www.dikiskalipvepatronlari.com/search?q=D%C4%B1%C5%9F+Giyim
KUMAŞLAR ÜZERİNE
KUMAŞLARA FISILDAYAN KADIN :)
Merhaba Biçki Dikiş Dostlarım;
Hangi giysinin, tekstil ve konfeksiyon ürününün ne tür kumaşla dikilirse rahat, güzel duracağını, uzun ömürlü olacağını ve kumaş şekilleri, kumaş tekniklerini anlatmaya çalışacağım.
Yine çok konuşacak, bissürü bissürü bişeyler yazacağım.
Herhangi bir sorunuz olursa lütfen mesaj yazarak anlatın.Yine belki faydalanmak isteyeceğiniz modeller için;
ABİYE , ÖZEL GÜN, KOKTEYL ELBİSE KALIPLARI için BURAYA TIKLAYINIZ!
Yazıda çok karşılaşacağınız BEZAYAĞI sözcüğünü de açıklamakta fayda var. BEZAYAĞI NEDİR?
Dokuma tezgahında, Atkı ipliğinin kumaş eni boyunca, çözgü ipliklerinin bir altından, bir üstünden geçerek diğer atkı ipliğinin ters hareket yaparak oluşturduğu örgüdür. iki çözgü ve iki atkı ipliği bulunur. Atkı ve çözgü bağlantılarının en sık olduğu dokuma şeklidir. Bu nedenle bezayağı örgülü kumaşlar dayanıklıdır. Dokuma kumaşlarda atkı ve çözgü ipliklerinin yüzme yapmadığı tek örgü şeklidir. Yüzme (atlama) dokumada bir ipliğin diğer iplik sisteminde iki ve daha fazla sayıda iplik üzerinden ya da altından geçerek bağlantı yapmasıdır. Bezayağı örgülü kumaşın her iki yüzü de aynıdır. Kumaşa herhangi bir desen oluşturma işlemi uygulanmamışsa bezayağı örgünün desen etkisi yoktur. Bezayağı örgüsü en basit ve dayanıklı dokuma örgüsü olduğundan pamuk, yün, ipek ve sentetik ipliklerle yapılan dokumalar için uygundur.Gömleklik, elbiselik, astarlık, pijamalık ve branda kumaşlar, yağmurluklar, mutfak, takımları, nevresimlikler, tülbentler, perdelikler, koltuk örtüleri gibi çok geniş kullanım alanına sahiptir.
DANTEL
Pamuklu Kumaş Türleri de kendi aralarında ayrılır.
Mermerşahi: Tülbende benzeyen, ancak daha sık dokunmuş, beyazlatılmış ve yumuşak tuşeli bir kumaştır. Bu kumaştan yapılan bezler birçok alanda kullanılır. Mermer gibi pürüzsüz olmasından ismini alır. Kullandıkça tüy bırakmaz veya tüylenmez. Bu yüzden çok sevilir. Hizmet sektöründe çalışanlar tüy bırakmadığı için tabak veya bardak kurulamada da kullanırlar. Genelde beyaz renktir.
Ayrıca bebeklerin salyalarını, ağızlarını silmek için de kullanılır, sağlıklıdır. Geçmişte şimdiki gibi marka bebek bezleri yokken, eskiler bebek bezi olarak da kullanmışlardır.
Vual: Kelime anlamı olarak Fransızca dan gelen "vual” ince örtü anlamını taşımaktadır. Parlak ve kaygan yapıya sahip olduğu için ipek kumaşa benzetilir. İnce numaralı ve seyrek dokunarak elde edilir. Vual kumaş çeşitleri desenleri, renkleri ve kullanıldığı alanlar bakımında zenginlik gösterir. Organik bir yapıya sahip olduğundan vücut ile etkileşim göstermeyip alerjik ve benzeri rahatsızlıklara yol açmaz. Teri emerek rahat bir giyim kalitesi sağlarlar. Kullanıldığı öncelikli alanlar elbise, şalvar, etek, iç çamaşırı, başörtüsü vb.. dir. Yollu, figürlü ve baskı desenli türleri vardır.
Blucin, Kot, Denim: Spor giyim ve özellikle jean pantolon yapımında kullanılan kaba, dayanıklı bir kumaştır. Denim, Fransa’nın “de Nimes” kentinde üretilmeye başlandığı için, “Nimes’den gelen” anlamını taşıyan adını bu şehirden almıştır. İlk kez Fransa’nın Nimes ve İtalya’nın Cenova kentlerinde iş giysisi olarak dokunmaya başlandı. Blue jean’in kökeninde Cenova’lı denizcilerin “Bleu de Genes” (Cenova mavisi) diye adlandırılan mavi pamuklu pantolonları yatmaktadır. Kot, Türkçede İngilizce'deki Denim kelimesinin karşılığı olarak kullanılır. Sözlük anlamı: "Giysi yapılan bir tür mavi, kaba pamuklu kumaş, blucin" dir.
Gabardin: Gabardin fitilli açık yüzeyli, sert bitişli doğal yada sentetik liflerden yapılmış kumaşdır. Çapraz çizgileri soldan sağa doğru ince, sık ve diktir ve daha belirgindir.Hatlar kumaşın ters tarafında gözükmez.Pantolonluk ve trençkotlarda kullanılır. Sert ve pürüzsüz bir yüzeye sahiptir. Pantolonluk ve trençkotlarda ve genelde erkek giyiminde çok kullanılmaktadır. Su geçirmezliği ile çok kullanılan bir dokuma tipidir. Gabardin en basit tanımı ile dayanıklı dimi örgülü kumaştır. Gabardin şeklini koruyan ve zor kırışan bir kumaştır. Birçok kişi için gardıropta tutulması zorunlu olmaması büyük bir artıdır. Zamanla gabardin karışımları popüler olmaya başladı. Gabardin ile yapılan kumaşlar yağmurluk yapımında maliyetlerin çok aşağıya düşmesini sağladı.
Müslin:Bezayağı örgülü, yumuşak, ince ve seyrek dokunmuş bir pamuklu kumaştır. Dünya’nın en eski dokuma kumaşlarından biridir. İlk kez Mısır’lılar tarafından bebekleri kundaklamak için kullanılmıştır. Zamanın ve Medeniyetlerin test ettiği Müslin kumaşlar; saf, yumuşak, dayanıklı, nefes alır, nazik ve kullanışlı olma özellikleriyle bebek ürünlerinde kullanılan en mükemmel dokumadır.
Gaz Bezi: Gaz bezi ya da gazlı bez de denir. İnce pamuktan Etamin örgüsünde daha seyrek olarak dokunan, apresiz, tül gibi bir bezdir. Özellikleri kodeksle belirlenmiştir. Yara sarmada kullanılır.
Opal: Daha çok bebek çamaşırları, mendil ve gömlek yapımı ile nakış işlerinde kullanılır. Gömleklik, bluzluk, gece elbisesi, kadın ve çocuk pantolonluğu, gecelik, çarşaflık olarak kullanılmaktadır. Seccade astarı ve yatak odası takımlarında baza fırfırı olarak da tercih edilir. Erkek pantolonların da kullanımı yoktur; zira opal kumaşlar çok ince kumaşlardır. Fakat daha önce de belirttiğimiz gibi fantezi olması açısından bayan ve çocuk pantolonlarında kullanımı vardır.
Pijamalik: Pijamalık, gömleklik kumaş özelliklerinde fakat yollu desenlerde dokunan kumaşlara verilen genel addır. Zeminde bezayağı örgü, yollu bölümlerde saten ya da dimi örgülerin bileşimi olarak düzenlenirler.
Çarşaflık: Çarşaf ve nevresim yapmak için dokunan kumaşlardır.
Terry Koton - Gömleklik:Bezayağı örgüde dokunan çözgüsü iyi haşıllanmış ham beze verilen addır. Ekose ve normal gömlek yapımında kullanılmaktadır. Poplin ile genelde karıştırılmasına rağmen farklı kumaş türleridir.
Organze: Müslin sınıfına giren ince, hafif gramajlı, seyrek dokunup diri bir apre verilmiş, yarı şeffaf bir pamuklu kumaştır. Elbiselik, işlemelik ve aksesuarlık olarak kullanılır.
İki Yüzlü Masa örtüsü: İki yüzlü çift katlı bezayağı yapısında, motifli, kalın bir kumaştır. Leke tutmayan, nem tutmayan özelliklerinden dolayı masa örtülerinde kullanılırlar.
Otoman: İnce ştrayhgarn veya kamgarn iplikten, bezayağı veya rips dokuma türünde dokunmuş yumuşak orta gramajlı enine yivli yünlü kumaştır . Kadın elbise ve ceketlerinde, T-shirt ve Sweat-shirt yapımında ağırlıklı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca pamuklu ve ipekli otoman üretilir ve dekoratif amaçlı kullanılır. Adını bir Türk kumaşından almıştır. Aynı Fransizca sözcük sedir (arkasız minderli kanepe) için de kullanılır.T-shirt ve Sweat-shirt yapımında ağırlıklı olarak kullanılmaktadır.
Şantuk:İpekli şantuk taklidi, bezayağı örgüde, nopeli ya da inceli kalınlı bölümleri olan düzgünsüz pamuk atkı ipliği kullanarak dokunan bir kumaştır. erkek gömlek, bayan bluz,erkek ve bayan pantolon (keten), gömlek, ceket ve ev tekstilinde özellikle perdelik kumaş olarak kullanılmaktadır. Şantuk kumaşı inceli, kalınlı yani düzgünsüz ipliklerin sadece atkı ipliği olarak kullanılmasıyla elde edilir. Bazen kumaşa alışılmışın dışında bir efekt vermek için bu inceli kalınlı iplikler hem çözgü hem atkı ipliği olarak kullanılmaktadır. Şantuk; ipek, rayon, asetat, naylon, akrilik, pamuk ve yün liflerinden elde edilebilir. Ya da değişik efekt ve tutumlar elde edebilmek ve farklı özellikler kazandırmak için bu liflerin karışımı halinde kullanılabilmektedir.
Diril: Yazlık ve tropikal elbiselik olarak kullanılırlar.
Pamuklu Elbiseler:Bu grup pamuklu kumaşlar, kamgarn kumaşların taklidi olarak dokunan ucuz kumaşlardır. Yazlık elbiselikler ve özellikle pantolonluk kumaş olarak düz ya da desenli dokunurlar. Daha çok bezayağı, dimi ve panama gibi örgüler uygulanır. Kullanılan ipliklerin iyi kalite pamuktan yapılması ve çözgünün düşük bükümlü iki katlı iplik olması gerekmektedir.
Saten:düz, çok parlak ve kaygan yüzeyli bir kumaştır. İplikler birbiri üzerine ve kumaşın her iki yüzünde çok sık olarak dokunmuştur. Saten denilince düz, pürüzsüz, yumuşak, dökümlü, parlak ve bu karaktere uygun ipliklerle dokunmuş kumaşlar akla gelmelidir. Saten kumaş parlak ve kaygan bir yapıya sahip; pamuklu, yün, ipek gibi çeşitleri olan son derece zarif bir dokumadır. Saten kumaşın en büyük özelliği, mat olmayan parlak bir yapıda olmasıdır. Parlak ve yumuşaklığı nedeniyle, pek çok alanda kullanılan saten kumaş, diğer kumaşlardan farklı doku ve parlak görüntüde olmasından dolayı, kullanıldığı birçok üründe oldukça şık bir duruş sergilemektedir. Pek çok çeşidi bulunan saten kumaş, üretimi sırasında dokuma sıklığına göre farklılık kazanmaktadır. Dokuma sıklığı diğer türlerine göre daha çok olan ipek satenler, gömlek ve abiyelerin oldukça kaliteli bir görünüm kazanmasını sağlamaktadır. Pamuk saten ise, genellikle gömleklerde, üst giyim, pijama, gecelik ve nevresim takımlarında tercih edilen bir kumaştır. Yaygın olarak strayhgarn ve kamgarndan oluşan elbiselik kumaşlarda, mutfak bezlerinde, masa örtülerinde, yatak ve yorgan örtülerinde vs kullanılmaktadır. Serbest ve krep saten çeşitleri ise oldukça yumuşak ve parlak olan saten kumaş çeşitleridir. İpek miktarı yoğun olan saten kumaşlar, şıklık ve estetik görünüm adına birçok alanda tercih edilen pahalı kumaşlardır. Saten kumaşın en çok kullanıldığı alanlardan biri de eşarplardır.
Pamuklu Jorjet:İpekli jorjet taklidi, çok yüksek bükümlü atkı ve çözgü ipliklerinden bezayağı örgüde dokunmuş, ince bir pamuklu kumaştır. Fiyatları ipekli jorjete göre daha düşüktür. İpek ve pamuk karışımı jorjet giysiler %100 ipekler kadar olmamasına rağmen oldukça yumuşak ve güzel görünümlüdürler. Bu kumaşlara baskı da yapılabilir.
Tülbent:Seyrek dokunmuş hafif gramajlı ve yumuşak bir kumaştır. örtü olarak kullanılabildiği gibi, ambalaj amacıyla ve haşılla sertleştirilmiş olarak, astarlık olarak da kullanılmaktadır.
KAMGARN KUMAŞLAR
Tartan:2/2 dimi örgüde, kamgarn ya da ştrayhgarn ipliklerden karmaşık ekose desenlerde, kırmızı, lacivert, yeşil ve sarı gibi parlak ve saf renklerin kullanıldığı kumaşlardır. Şal, eteklik ve örtü olarak kullanılırlar. Yumuşak bir apre uygulanır.
Kaşmir:Atkıda daha ince kamgarn yün ipliği kullanılarak 1/2 dimi örgüde dokunan atkı hâkim bir elbiselik kumaştır. Atkıda daha büyük bir sıklık uygulanır. Ucuz türlerinde çözgüde pamuk ipliği de kullanılabilir. Aprede, kumaş boydan uzatılıp enden çektirilerek atkı hâkimiyeti geliştirilir.ipeksi dokusu, hafifliği ve sıcak tutma özelliği onu kış mevsiminin en gözde seçeneği haline getirmiştir. Kaşmirden üretilen renk renk kazaklar, atkılar, çoraplar dokunma isteği uyandırır.Asırlardır dünyanın en değerli yünü olarak kabul edilen kaşmirin hikayesi, Hindistan’ın İngiliz kolonisi olduğu yıllara uzanır. Bu dönemlerde Himalayalar’da konumlanan Kaşmir bölgesinde yetişen nadir bir keçi türünün yünü, İngilizler tarafından keşfedilir ve bu yüne keçiye de ismini veren kaşmir adı verilir.Kaşmir keçisi günümüzde Çin ve Moğolistan başta olmak üzere İran, Tibet ve Hindistan gibi az sayıdaki ülkede yetişir. Doğal olarak kahverengi, beyaz ve gri renkte olsalar da kolayca boyanabilir.
Trobikal ( Yazlık ) Kumaşlar: Bezayağı örgüde, ince numara yün, yün/tiftik ya da yün/polyester karışımı kamgarn ipliklerden dokunan ince yazlık kumaşlardır. Düzgün bir kumaş yüzeyi elde etmek için, %100 yünlü kumaşlarda, iyi bir kesme işlemi yapılır. Yün/ polyester karışımı kumaşlarda ise, yakma (gaze) işlemi gereklidir ve tüylenmeyi önler.
Kaşe: Ştrayhgarn iplikten dokunup ağır bir dinklemeyle bir ölçüde keçeleştirilmiş ve yüzeyi havlandırılmış, düz renk elbiselik ve döpiyeslik kumaşlardır. Daha kalın tipleri pardösülük olarak da kullanılabilirler.
VİSKONDAN YAPILMIŞ KUMAŞLAR
Krep (Viskon):Pamuk tipi %100 viskon ipliğinden ya da %50 viskon/ %50 polyester kamgarn ipliklerden krep kumaşlar dokunmaktadır. Pamuk tipi viskon iplikten dokunan kreplere baskı yapılarak, bu kumaşlar elbiselik olarak kullanılmaktadırlar. Kamgarn ipliklerden dokunan krepler ise, eteklik, döpiyeslik ve elbiselik olarak kullanılırlar.
Trençkotluk:Pamuk/viskon ya da polyester/viskon karışımı pamuk tipi ipliklerden, bezayağı ya da gabardin örgülerinde dokunan, su geçirgenliği az kumaşlardır. Polyester/viskon karışımlarında karışım oranı %67 polyester/ %33 viskon, pamuk/viskon karışımlarında ise genellikle %50 viskon/ %50 pamuktur.
Viskon Elbiselik:Bezayağı örgüde, pamuk tipi viskon ipliği içeren çeşitli yapılardaki kumaşlardır. Beyaz ya da boyalı ipliklerden dokunabilir, baskı yapılmış olabilir.
DİĞER KUMAŞLAR
İpek Muslin:İpek müslin, yumuşak, hava geçirgen, hafif gramajlı, iplik sıklığı seyrek, bezayağı dokumalı çok ince bir kumaştır. Bükümü seyrek doğal ipekten, tek renkli veya baskılı üretilir. Ütüleme veya perdahlama sonucu tuşesi sertleşir. Kadınların resmi elbise ve bluzlarında kullanılır.
 |
| kumaşların özellikleri |
Bir elbise modeli görürsünüz, muhteşemdir, dikmeye kalkarsınız ne o modele benzer ne de üzerinizde rahat ve estetik durur. Ya da , bir giysi dikersiniz, terletir, havasızdır, yıkamasından tutun, ütüsüne, giyimine kadar eziyettir. Sandıktan bir parça kumaş geçer elinize,''Bununla ne dikebilirim?'' diye kara kara düşünürsünüz. Bir de kalıba uygun keserken ve dikerken sizi bıktıran giysiler vardır ki, dikiş dikmeye pişmanlık olusturur. Elbisenin deseni, rengi ve tarzıyla ilgili karar vermeden önce hangi tip kumaşı tercih edeceğinizi belirlemelisiniz. Zira kumaş seçimi, elbisenin tüm kalitesini ortaya koyarken karakterinizle ilgili de fikir verecektir.
Kumaş, ipliklerin çeşitli yöntemlerle bir araya getirilerek oluşturduğu kaplayıcı yüzeylerdir.
Yazıda çok karşılaşacağınız BEZAYAĞI sözcüğünü de açıklamakta fayda var.
Dokuma tezgahında, Atkı ipliğinin kumaş eni boyunca, çözgü ipliklerinin bir altından, bir üstünden geçerek diğer atkı ipliğinin ters hareket yaparak oluşturduğu örgüdür. iki çözgü ve iki atkı ipliği bulunur. Atkı ve çözgü bağlantılarının en sık olduğu dokuma şeklidir. Bu nedenle bezayağı örgülü kumaşlar dayanıklıdır. Dokuma kumaşlarda atkı ve çözgü ipliklerinin yüzme yapmadığı tek örgü şeklidir. Yüzme (atlama) dokumada bir ipliğin diğer iplik sisteminde iki ve daha fazla sayıda iplik üzerinden ya da altından geçerek bağlantı yapmasıdır. Bezayağı örgülü kumaşın her iki yüzü de aynıdır. Kumaşa herhangi bir desen oluşturma işlemi uygulanmamışsa bezayağı örgünün desen etkisi yoktur. Bezayağı örgüsü en basit ve dayanıklı dokuma örgüsü olduğundan pamuk, yün, ipek ve sentetik ipliklerle yapılan dokumalar için uygundur.Gömleklik, elbiselik, astarlık, pijamalık ve branda kumaşlar, yağmurluklar, mutfak, takımları, nevresimlikler, tülbentler, perdelikler, koltuk örtüleri gibi çok geniş kullanım alanına sahiptir.
Kumaş türleri genel olarak; Pamuklu Kumaşlar, Kamgarn Kumaşlar, Strayhgarn Kumaşlar, Viskondan yapılmış kumaşlar, Diğer Kumaşlar olarak ayrılırlar.
Yazıya en çok duyduğunuz ve en çok kullanılan kumaş türleriyle başlayıp ayrıntılarına daha aşağılarda ineceğim.
KETEN
Benim gibi Bohem, İndie, otantik tarzı sevenlerin gardrobunda çok bulunur. Milattan Önce 4. Yüzyıldan beri ekilen ve Mısırlıların mumyaları sarmak için kullandıkları dünyanın en eski eğrilebilen bitkisel lifidir. Yıllık bir bitki olarak daha çok dağlık bölgelerde tarımı yapılır. Keten %85 selülozdur. Yüksek bir oranda lignin ve kül içermektedir. Keten lifinin eğirme için hazırlanması emek yoğun bir işlem olup çaylama, çiğitleme, kurutma, kırma, demet haline getirme ve tarama işlemlerinden oluşmaktadır. En önemli keten üreticisi ülkeler dağılan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, İrlanda, Fransa, Belçika ve Hollanda'dır. Keten liflerinden veya keten görüntüsü vermek için keten liflerinin pamuk ve ya kimyasal liflerle yaptıkları karışımlardan üretilmiş kumaştır.
Doğal parlaklığı, gayrımuntazam oluşu ve yumuşaklığı en belirgin özellikleridir. Tuşesi serttir, soğuk gelir, su emme kaabiliyeti azdır ve kirlenmeye karşı dirençlidir kolay yıkanır. Keten kumaşlar çok dayanıklı, parlak ve serin tutan kumaşlardır, nemi emerler ve kurulamaları hızlıdır. Çok kolay buruşurlar, ütü sevenlerin düşmanıdır. Buruşmaması için günümüzde üreticiler polyester ipi, keten, pamuk, viskoz, yün ipliklerle birleştirmektedir.
İç çamaşır olarak, kadın elbiselerinde ve takımlarında, erkek takım elbiselerinbde , iş giysilerinde ve Yazlık giysilerde (polyester karışımla ), nevresim takımlarında, çay takımlarında, masa örtülerinde, dekoratif kumaşlarda, teknik amaçlı kullanılan kumaşlarda kullanılır.
YÜN
SATEN
TRİKO ( ÖRME ) KUMAŞLAR
Kumaşın atkı ipliklerinde, örmenin ilmekleri yoluyla elde edilen karakteristik çizgili özelliği oluşsun diye, aynı anda tümüne atkı iplikleri eklenen bir sistem tarafından, klasik atkılarının yerini alan triko makinelerinde gelişmiş teknoloji tarafından üretilen tekstil kumaşıdır . Bu teknolojinin temel amacı kapasiteyi yükseltmeyi başarmaktır. Kadın giysilerinde, erkek takımlarında, iç giyimde ve dekoratif amaçlı kullanılır.Triko kumaşlarda elastikiyet dokuma kumaşlara göre daha iyidir. Vücuda iyi oturma özelliğine sahiptir. Triko kumaşların çekme sorunu yüksektir. Kesimden önce kumaşların uygun şekilde yıkanıp, kurutulması, dinmesi gerekir kumaşın.
Triko kumaşlarda esneme ve vücudu sarımı iyi olduğundan , pens ve pili çalışmaları yapılmaz. beden dağılımı yapılırken daha az beden ölçülerinde üretilirler. Ara bedenler genellikle çalışılmaz. Örneğin , bedenler S, M, L, XL veya 38-40-42-44 veya 1-2-3-4 şeklindedir , bedenler arasında ölçü farkları çok azdır. Lycralı kumaşlar kesim işleminden önce ütülenip çekme payı tespit edilmelidir. Bazı kumaşlarda (tek plaka örgüler ,örnek; düz örgü ) kenarlarda kıvrılma eğilimi vardır. Bu kumaşların kenarları teyellenmeli veya preslenerek düzeltilmelidir. Dopal yolla üretilenleri nem emer ve hava geçirir. Pamuk jarse triko kumaşlar yumuşak ve dayanıklıdır. Yün triko kumaşlar pamuk ya da suni ipekten daha elastiktir ve şeklini daha iyi tutar. Sentetik örme kumaşlar (naylon, polyester, akrilik) makinede yıkanabilir, buruşmaz, nem tutmaz, hızlı kurur. Elektriği geçirdiği için sürtünme gibi durumlarda ufak elektrik çarplaraı sizi korkutabilir. Hava geçirmediği için terletebilir. Özensiz kullanım, örme şekli, fazla esnek olması ya da ipliğin içerdiği sentetik malzemelerden ötürü sık sık üzerinde pamuklanmalar oluşabilir. Triko kumaşın örgüleri ve ilmekleri ne kadar gevşek ve genişse o kumaşı o kadar dikkatli kullanmak gerekir. Asla sıcak suda yıkanmamalı, Ilık suda, çitilemeden ve sıkmadan yıkanmalı, suda uzun süre bırakılmamalıdır. Makinede ise hassas ayarı ya da özel ayarda yıkanmalıdır. Asılarak kurutmamalı, bir havlu üzerine serilmelidir. Trikotaj uygun sıcaklıkta, ilmek boyunca ütülenir. Yüksek kaliteli yünlü kıyafetler kuru temizleyicilere verilebilir.
KADİFE
Bu kumaş türü estetik ve asil durur, moda gösterilerinin vazgeçilmezidir, defilelerde sıkça endam eder, gündelik giyisilerde de kullanılmasına rağmen daha çok abiye, özel geceler ve kokteyl elbiselerinde tercih edilirler. Bir yüzü pek kısa, ince, sık tüylerle (ülgerlerle) kaplı, parlak, yumuşak, ışık geçirmeyen, bir çeşit kumaştır. İpekle dokunmuş olanına ipek kadife, çiçekleri, süsleri kabartma olarak dokunanlara çatma, tüyleri bulunduğu yüzü ince yollu olanlara çizgili kadife denir. Bir zamanlar Bursa’da, Bilecik’te, Aydos’ ta dokunan kadifeler, güzellikleriyle ün salmıştı. Çatma kadifelerin de en mükemmel örnekleri Bilecik ve Üsküdar’da yapılmıştır. İtalya’nın Cenova şehri de elle dokunan, üzerindeki kabartma süslerden dolayı bizim çatma diye adlandırılmış çeşitten kadifeleriyle tanınmıştır. Kadife, genel olarak, ipekten başka, pamuk, naylon, reyon, yün ya da bunların karışımı olan ipliklerden dokunur. Bizdeki kadifelerin çoğu ipek ve pamuk ipliklerinden dokunmuştur. Pamuklu kadifelerin ülger dediğimiz tüyleri ipekten, tersi pamuk ipliğinden meydana gelir. İpek -kadifelerin ise hem üstte kalan tüylü kısmının, hem de altının dokumasında ipek kullanılır. Kadife kumaşi boydan veya enden iyi çeken bir kumaştır. Kesmeden önce kumaş çok az elde yıkanmalı ve havlu üstünde sererek kurutulmalıdır. Temizlenmesi için kesinlikle kuru temizleme öneririm. Buharlı ütüyle, küçük ve görünmeyecek bir kısmıyla deneme yapmanızı öneririm, “yünlü” seçeneği kullanılarak kumaşın ters tarafından ütülenmelidir.Düzünden ütülemek gerekiyorsa bir havlu veya tülbent koyarak çok bastırmayın, yoksa kumaşta parlaklık oluşabilir.
DERİ
Deri, çürümemesini sağlamak ve korumak için işlem görmüş olan hayvan derisi veya postuna verilen genel bir isimdir. Deri çok kullanışlı ve tercih edilen bir malzemedir.
Bu süreç derinin pek çok işlemden geçirildiği bir tabakhanede gerçekleşir ve sonunda tabakalar halinde yumuşak ve boyanmiş derinin elde edilmesiyle sonuçlanir.
Yumuşaklığın ve boyanın düzeyi derinin sonuçta nerede kullanilacağina bağlı olarak saptanır. Daha yumuşak olan deriler genellikle el çantaları, giysiler ve ceketlerde kullanilir. Kürklü deriler , sokak giyiminde tercih edilirler. Daha kalın tarafları ise ayakkabı, çanta, mont ve valiz yapiminda kullanilir.
Dana, inek derileri mont ve pantolon için uygundur. Koyun derisi daha esnek ve rahat, hem dış giyimlerde ceket, mont ve aksesuarları için, hem elbiseler, etekler, pantolon için kullanılır. Egzotik derilerden devekuşu, timsah derileri ise şık aksesuarlar için kullanılır. Genellikle dana veya koyun derisinden hazır giyim bulabilirsiniz. Dayanıklı nefes alan, elastik ve suya dayanıklı bir malzeme olması onu ayakkabı gibi bir çok değişik amaç için kullanılmaya ideal kılar. Doğal olarak deri kumaşlarda deri türünün her biri için özel bir bakım gerekir.
SENTETİK
Doğal olmayan , sentetik liften yapılmış kumaşlardır. Kullanışlı, dayanıklı, kolay buruşmayan, yıkaması kolay, uzun ömürlüdür, çok tercih edilirler ama sağlıksızdırlar! Hava almazlar ve kiri ve tozu emer, içlerinde tutarlar. Uzun süre yıkanmazsa kir içine daha fazla hapsolur, cilde de zarar verir. sıkça yıkanmaları gerekir. Kimyasal ve hijyen sağlayıcı deterjanlarla yıkanmalı ve bol su ile durulanmalıdırlar.
ŞİFON
Çok yumuşak, hafif, şeffaf ve ışık geçirgen, bezayağı örgüde, ince, tek katlı ve yüksek bükümlü ipek veya rayon ipliğinden dokunmuş kumaşlardır. Hafif gramajlı giysilerde, şallarda ve eşarplarda kullanılır. Doğal ipekten üretilmiş şifon değerli, dayanıksız, özel bakım isteyen ve pahalıdır. Sentetik liflerden yapılmış şifon çok daha ucuz ve dayanıklıdır.
Yazıya en çok duyduğunuz ve en çok kullanılan kumaş türleriyle başlayıp ayrıntılarına daha aşağılarda ineceğim.
KETEN
Benim gibi Bohem, İndie, otantik tarzı sevenlerin gardrobunda çok bulunur. Milattan Önce 4. Yüzyıldan beri ekilen ve Mısırlıların mumyaları sarmak için kullandıkları dünyanın en eski eğrilebilen bitkisel lifidir. Yıllık bir bitki olarak daha çok dağlık bölgelerde tarımı yapılır. Keten %85 selülozdur. Yüksek bir oranda lignin ve kül içermektedir. Keten lifinin eğirme için hazırlanması emek yoğun bir işlem olup çaylama, çiğitleme, kurutma, kırma, demet haline getirme ve tarama işlemlerinden oluşmaktadır. En önemli keten üreticisi ülkeler dağılan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, İrlanda, Fransa, Belçika ve Hollanda'dır. Keten liflerinden veya keten görüntüsü vermek için keten liflerinin pamuk ve ya kimyasal liflerle yaptıkları karışımlardan üretilmiş kumaştır.
Doğal parlaklığı, gayrımuntazam oluşu ve yumuşaklığı en belirgin özellikleridir. Tuşesi serttir, soğuk gelir, su emme kaabiliyeti azdır ve kirlenmeye karşı dirençlidir kolay yıkanır. Keten kumaşlar çok dayanıklı, parlak ve serin tutan kumaşlardır, nemi emerler ve kurulamaları hızlıdır. Çok kolay buruşurlar, ütü sevenlerin düşmanıdır. Buruşmaması için günümüzde üreticiler polyester ipi, keten, pamuk, viskoz, yün ipliklerle birleştirmektedir.
İç çamaşır olarak, kadın elbiselerinde ve takımlarında, erkek takım elbiselerinbde , iş giysilerinde ve Yazlık giysilerde (polyester karışımla ), nevresim takımlarında, çay takımlarında, masa örtülerinde, dekoratif kumaşlarda, teknik amaçlı kullanılan kumaşlarda kullanılır.
YÜN
Yün, koyundan elde edilen, doğallığında yüksek kıvrımlılık olan, kıl kökenli bir protein lifidir.
Lifin inceliği ipliğin, dolayısıyla kumaşın kalitesi açısından önem taşımaktadır. Lif nekadar ince ve uzun olursa o kadar ince ve uzun kumaş elde edilir. Yün lifini inceliği mikron ile ölçülür. ( 1 mikron : milimetrenin 1000’ de biri.)
İnceliği, yapısı ve özellikleri elde edildiği koyun çeşidine göre değişir. Belli başlı yün çeşitleri ; merinos, lincoln, leichester,sussex, chevrot ve shetland’ sır.
Yünlü kumaşlar nem çekme özelliği yüksek, yumuşak ve esnek kumaşlardır. Yün lifi aynı yönde giden birbirinin üstüne geçmiş pulcuklardan oluşur.elyaf içinde tutulan hava, yüne sıcak ve soğuğa karşı yalıtım özelliği verir.yün kuru ağırlığının %40-50 sikadar nem çekebilir buna rağmen isleklık hissedilmez ve vücuttaki ısıyı dışarı geçirmez.
Hayvanların (koyun, keçi, deve, tavşan gibi) tüylerinin veya kürkünün kesimi, ayıklanması veya epilasyonu ile elde edilen doğal hayvan lifine Yün denir. Lif nekadar ince ve uzun olursa o kadar ince ve uzun kumaş elde edilir. Koyun yünü, tekstil sanayinde en geniş kullanıma sahiptir; bunun kadar olmasa da deve ve keçinin yünü de popülerdir. Tüy, derinin dışında büyüyen keratinli bir liftir. (Keratin, karbon, hidrojen, nitrojen, oksijen ve az oranda sülfürden meydana gelir.) İnce tüylü kıl (ince ve daha çok kıvırcık) ve köpek kılı (doghair)(kaba ve düz) arasında ayrım yapmaktayız. Belli hayvanların seçici yetiştirilimi, köpek kılı miktarını yok etmeye veya azaltmaya yarar, böylece yalnızca ince, uzun tüylü hav oluşturulur. Yünlü kumaş özelliği ve görünümü kazandırmak için yün veya kimyasal eğrilmiş liflerden, bu ham maddelerin tekstil artıklarından veya diğer karışım ve liflerden üretilir. tuşesinin, dokusunun ve gramajının niteliği çeşitlidir; iyi yalıtım özellikleri vardır ve elastikliği, kırışma ve deformasyona dayanıklı olması demektir ve kolayca form verilebilirdir. İnceliği, yapısı ve özellikleri elde edildiği koyun çeşidine göre değişir. Belli başlı yün çeşitleri ; merinos, lincoln, leichester,sussex, chevrot ve shetland’ sır.
Yünlü kumaşlar nem çekme özelliği yüksek, yumuşak ve esnek kumaşlardır. Yün lifi aynı yönde giden birbirinin üstüne geçmiş pulcuklardan oluşur.elyaf içinde tutulan hava, yüne sıcak ve soğuğa karşı yalıtım özelliği verir.yün kuru ağırlığının %40-50 sikadar nem çekebilir buna rağmen isleklık hissedilmez ve vücuttaki ısıyı dışarı geçirmez.
Bayan, erkek ve çocuk giyimi için çok geniş çaplı kullanımı vardır.
Lifin inceliği ipliğin, dolayısıyla kumaşın kalitesi açısından önem taşımaktadır. Lif nekadar ince ve uzun olursa o kadar ince ve uzun kumaş elde edilir. Yün lifini inceliği mikron ile ölçülür. ( 1 mikron : milimetrenin 1000’ de biri.)
İnceliği, yapısı ve özellikleri elde edildiği koyun çeşidine göre değişir. Belli başlı yün çeşitleri ; merinos, lincoln, leichester,sussex, chevrot ve shetland’ sır.
Yünlü kumaşlar nem çekme özelliği yüksek, yumuşak ve esnek kumaşlardır. Yün lifi aynı yönde giden birbirinin üstüne geçmiş pulcuklardan oluşur.elyaf içinde tutulan hava, yüne sıcak ve soğuğa karşı yalıtım özelliği verir.yün kuru ağırlığının %40-50 sikadar nem çekebilir buna rağmen isleklık hissedilmez ve vücuttaki ısıyı dışarı geçirmez.
Hayvanların (koyun, keçi, deve, tavşan gibi) tüylerinin veya kürkünün kesimi, ayıklanması veya epilasyonu ile elde edilen doğal hayvan lifine Yün denir. Lif nekadar ince ve uzun olursa o kadar ince ve uzun kumaş elde edilir. Koyun yünü, tekstil sanayinde en geniş kullanıma sahiptir; bunun kadar olmasa da deve ve keçinin yünü de popülerdir. Tüy, derinin dışında büyüyen keratinli bir liftir. (Keratin, karbon, hidrojen, nitrojen, oksijen ve az oranda sülfürden meydana gelir.) İnce tüylü kıl (ince ve daha çok kıvırcık) ve köpek kılı (doghair)(kaba ve düz) arasında ayrım yapmaktayız. Belli hayvanların seçici yetiştirilimi, köpek kılı miktarını yok etmeye veya azaltmaya yarar, böylece yalnızca ince, uzun tüylü hav oluşturulur. Yünlü kumaş özelliği ve görünümü kazandırmak için yün veya kimyasal eğrilmiş liflerden, bu ham maddelerin tekstil artıklarından veya diğer karışım ve liflerden üretilir. tuşesinin, dokusunun ve gramajının niteliği çeşitlidir; iyi yalıtım özellikleri vardır ve elastikliği, kırışma ve deformasyona dayanıklı olması demektir ve kolayca form verilebilirdir. İnceliği, yapısı ve özellikleri elde edildiği koyun çeşidine göre değişir. Belli başlı yün çeşitleri ; merinos, lincoln, leichester,sussex, chevrot ve shetland’ sır.
Yünlü kumaşlar nem çekme özelliği yüksek, yumuşak ve esnek kumaşlardır. Yün lifi aynı yönde giden birbirinin üstüne geçmiş pulcuklardan oluşur.elyaf içinde tutulan hava, yüne sıcak ve soğuğa karşı yalıtım özelliği verir.yün kuru ağırlığının %40-50 sikadar nem çekebilir buna rağmen isleklık hissedilmez ve vücuttaki ısıyı dışarı geçirmez.
Bayan, erkek ve çocuk giyimi için çok geniş çaplı kullanımı vardır.
Yün elde ve ya hassas deterjanlar kullanılarak, oda sıcaklığında ya da ılık suda yıkanabilir.Tiftik, angora ve yünlü kumaşlarda çamaşır suyu gibi kimyasal deterjanlar kullanılmaz. Suda uzun süre bırakmamak gerekir, yıkarken fazla hırpalayıp ovalamamalı, sıkarken bükmemeli. yıkadıktan sonra asmamalı, havlu üzerinde yayılmamalıdır.
SATEN
Terim adını Latince’de parlak anlamına gelen "seta" kelimesinden almaktadır. İpekle bazen karıştırılabilir, hafiftir ve dökümlüdür. Bükümlü pamuk ipliğinden yapıldığı için parlak ve pürüssüz bir yüzeye sahiptir. Buruşmaz kolayca, ütü sevmeyen insanların dostudur. Dayanıklıdır. Güçü ve Güzel diyebiliriz bu kumaşın lakabına biz aramızda :)
TRİKO ( ÖRME ) KUMAŞLAR
Kumaşın atkı ipliklerinde, örmenin ilmekleri yoluyla elde edilen karakteristik çizgili özelliği oluşsun diye, aynı anda tümüne atkı iplikleri eklenen bir sistem tarafından, klasik atkılarının yerini alan triko makinelerinde gelişmiş teknoloji tarafından üretilen tekstil kumaşıdır . Bu teknolojinin temel amacı kapasiteyi yükseltmeyi başarmaktır. Kadın giysilerinde, erkek takımlarında, iç giyimde ve dekoratif amaçlı kullanılır.Triko kumaşlarda elastikiyet dokuma kumaşlara göre daha iyidir. Vücuda iyi oturma özelliğine sahiptir. Triko kumaşların çekme sorunu yüksektir. Kesimden önce kumaşların uygun şekilde yıkanıp, kurutulması, dinmesi gerekir kumaşın.
Triko kumaşlarda esneme ve vücudu sarımı iyi olduğundan , pens ve pili çalışmaları yapılmaz. beden dağılımı yapılırken daha az beden ölçülerinde üretilirler. Ara bedenler genellikle çalışılmaz. Örneğin , bedenler S, M, L, XL veya 38-40-42-44 veya 1-2-3-4 şeklindedir , bedenler arasında ölçü farkları çok azdır. Lycralı kumaşlar kesim işleminden önce ütülenip çekme payı tespit edilmelidir. Bazı kumaşlarda (tek plaka örgüler ,örnek; düz örgü ) kenarlarda kıvrılma eğilimi vardır. Bu kumaşların kenarları teyellenmeli veya preslenerek düzeltilmelidir. Dopal yolla üretilenleri nem emer ve hava geçirir. Pamuk jarse triko kumaşlar yumuşak ve dayanıklıdır. Yün triko kumaşlar pamuk ya da suni ipekten daha elastiktir ve şeklini daha iyi tutar. Sentetik örme kumaşlar (naylon, polyester, akrilik) makinede yıkanabilir, buruşmaz, nem tutmaz, hızlı kurur. Elektriği geçirdiği için sürtünme gibi durumlarda ufak elektrik çarplaraı sizi korkutabilir. Hava geçirmediği için terletebilir. Özensiz kullanım, örme şekli, fazla esnek olması ya da ipliğin içerdiği sentetik malzemelerden ötürü sık sık üzerinde pamuklanmalar oluşabilir. Triko kumaşın örgüleri ve ilmekleri ne kadar gevşek ve genişse o kumaşı o kadar dikkatli kullanmak gerekir. Asla sıcak suda yıkanmamalı, Ilık suda, çitilemeden ve sıkmadan yıkanmalı, suda uzun süre bırakılmamalıdır. Makinede ise hassas ayarı ya da özel ayarda yıkanmalıdır. Asılarak kurutmamalı, bir havlu üzerine serilmelidir. Trikotaj uygun sıcaklıkta, ilmek boyunca ütülenir. Yüksek kaliteli yünlü kıyafetler kuru temizleyicilere verilebilir.
KADİFE
Bu kumaş türü estetik ve asil durur, moda gösterilerinin vazgeçilmezidir, defilelerde sıkça endam eder, gündelik giyisilerde de kullanılmasına rağmen daha çok abiye, özel geceler ve kokteyl elbiselerinde tercih edilirler. Bir yüzü pek kısa, ince, sık tüylerle (ülgerlerle) kaplı, parlak, yumuşak, ışık geçirmeyen, bir çeşit kumaştır. İpekle dokunmuş olanına ipek kadife, çiçekleri, süsleri kabartma olarak dokunanlara çatma, tüyleri bulunduğu yüzü ince yollu olanlara çizgili kadife denir. Bir zamanlar Bursa’da, Bilecik’te, Aydos’ ta dokunan kadifeler, güzellikleriyle ün salmıştı. Çatma kadifelerin de en mükemmel örnekleri Bilecik ve Üsküdar’da yapılmıştır. İtalya’nın Cenova şehri de elle dokunan, üzerindeki kabartma süslerden dolayı bizim çatma diye adlandırılmış çeşitten kadifeleriyle tanınmıştır. Kadife, genel olarak, ipekten başka, pamuk, naylon, reyon, yün ya da bunların karışımı olan ipliklerden dokunur. Bizdeki kadifelerin çoğu ipek ve pamuk ipliklerinden dokunmuştur. Pamuklu kadifelerin ülger dediğimiz tüyleri ipekten, tersi pamuk ipliğinden meydana gelir. İpek -kadifelerin ise hem üstte kalan tüylü kısmının, hem de altının dokumasında ipek kullanılır. Kadife kumaşi boydan veya enden iyi çeken bir kumaştır. Kesmeden önce kumaş çok az elde yıkanmalı ve havlu üstünde sererek kurutulmalıdır. Temizlenmesi için kesinlikle kuru temizleme öneririm. Buharlı ütüyle, küçük ve görünmeyecek bir kısmıyla deneme yapmanızı öneririm, “yünlü” seçeneği kullanılarak kumaşın ters tarafından ütülenmelidir.Düzünden ütülemek gerekiyorsa bir havlu veya tülbent koyarak çok bastırmayın, yoksa kumaşta parlaklık oluşabilir.
DERİ
Deri, çürümemesini sağlamak ve korumak için işlem görmüş olan hayvan derisi veya postuna verilen genel bir isimdir. Deri çok kullanışlı ve tercih edilen bir malzemedir.
Bu süreç derinin pek çok işlemden geçirildiği bir tabakhanede gerçekleşir ve sonunda tabakalar halinde yumuşak ve boyanmiş derinin elde edilmesiyle sonuçlanir.
Yumuşaklığın ve boyanın düzeyi derinin sonuçta nerede kullanilacağina bağlı olarak saptanır. Daha yumuşak olan deriler genellikle el çantaları, giysiler ve ceketlerde kullanilir. Kürklü deriler , sokak giyiminde tercih edilirler. Daha kalın tarafları ise ayakkabı, çanta, mont ve valiz yapiminda kullanilir.
Dana, inek derileri mont ve pantolon için uygundur. Koyun derisi daha esnek ve rahat, hem dış giyimlerde ceket, mont ve aksesuarları için, hem elbiseler, etekler, pantolon için kullanılır. Egzotik derilerden devekuşu, timsah derileri ise şık aksesuarlar için kullanılır. Genellikle dana veya koyun derisinden hazır giyim bulabilirsiniz. Dayanıklı nefes alan, elastik ve suya dayanıklı bir malzeme olması onu ayakkabı gibi bir çok değişik amaç için kullanılmaya ideal kılar. Doğal olarak deri kumaşlarda deri türünün her biri için özel bir bakım gerekir.
Dana, inek derileri mont ve pantolon için uygundur. Koyun derisi daha esnek ve rahat, hem dış giyimlerde ceket, mont ve aksesuarları için, hem elbiseler, etekler, pantolon için kullanılır. Egzotik derilerden devekuşu, timsah derileri ise en şık aksesuarları yapmak için kullanılır. Genellikle dana veya koyun derisinden hazır giyim bulabilirsiniz. Farklı kalitelerde bulunurlar, ücretleri de buna göre değişir. Dayanıklı bir deri incelendiğinde esnek, pürüzsüz olmalı ve üzerinde herhangi bir kat yeri ya da deforme olmuş parçalar olmamalıdır.
İPEK
Başlıca özellikleri kuvvetli olması, yumuşaklığı, parlaklığı ve çok esnemesidir. İpek böceğinden elde edilir. İpek son derece hassas, parlak ve hafiftir. Buruşur, nem çeker ve terletmez. Isıya, tere ve ışığa duyarlı kumaşlardır. Su damlaları bile ipekte leke bırakır. ipek kumaşlar çamaşır makinasında yıkanmaz. Ilık su ile elde, şampuan kullanılarak yıkanmalı, çitileme ve sıkma yapılmamalıdır. Ütüleme kumaş nemli iken ılık dereceli ütü ile yapılmalıdır, buharlı ütü kullanmamaya dikkat edilmelidir.
Doğal olmayan , sentetik liften yapılmış kumaşlardır. Kullanışlı, dayanıklı, kolay buruşmayan, yıkaması kolay, uzun ömürlüdür, çok tercih edilirler ama sağlıksızdırlar! Hava almazlar ve kiri ve tozu emer, içlerinde tutarlar. Uzun süre yıkanmazsa kir içine daha fazla hapsolur, cilde de zarar verir. sıkça yıkanmaları gerekir. Kimyasal ve hijyen sağlayıcı deterjanlarla yıkanmalı ve bol su ile durulanmalıdırlar.
ŞİFON
Çok yumuşak, hafif, şeffaf ve ışık geçirgen, bezayağı örgüde, ince, tek katlı ve yüksek bükümlü ipek veya rayon ipliğinden dokunmuş kumaşlardır. Hafif gramajlı giysilerde, şallarda ve eşarplarda kullanılır. Doğal ipekten üretilmiş şifon değerli, dayanıksız, özel bakım isteyen ve pahalıdır. Sentetik liflerden yapılmış şifon çok daha ucuz ve dayanıklıdır.
Gündelik olan giysilerinizde kullanabileceğiniz gibi abiye, özel geceler ve kokteyl elbisesi kumaşı olarak da tercih edilebilir.
DANTEL
Dantel kuşkusuz bir kadının asaletini, dişiliğini, zerafetini ortaya çıkarmak için en ideal kumaş tipidir. Dantel kumaşlar özel ipliklerin özel tekniklerle el işi ile veya makinedede örülmesiyle olusur.
Eski zaman prenseslerine özenen vintage severler, klasik elbise severler, modern vintage görünümünde olmayı arzulayan ve ya bohem tarza yatkın olanlar giysi modellerinde dantel kumaş tercih edebilirler. Özel emizlik şampuanları ya da suda hemen çözülen sabunlarla oda sıcaklıgındaki suyla yıkanmalı, sadece suya kısaca daldırıp durulanmalı, havlu veya birkaç kez katlanmış emici pamuklu bezin içine koyarak, üstüne ağırlık koyup bastırıp, sıkıştırılarak kurulanmalıdır.
PAMUKLU KUMAŞLAR
Pek çoğunuz için sıkıcı olacak belki ama pamuk hakkında tarihsel, teknik ve genel kültür bilgileri vermeden geçmeyeceğim. Bu kısmı sıkıcı bulacak olanlar, ilk resimden sonrasına geçsinler ve bu kısmı okumasınlar lütfen :)
Pamuk:(Gossypium hirsitum), ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından ana vatanı Hindistan olan kültürü yapılan bir bitki türü.
Türkiye'de M.Ö. 330 yılına dek geriye giden uzun bir tarihçesi olmasına karşın asıl gelişmesini II. yüzyılda Selçuklu Türkleri, 14. Yüzyılda Osmanlı Türkleri zamanında olmuştur. Türkiye Cumhuriyetin ilanından sonra ise pamuk tarımına büyük önem verilmiştir.
Pamuk bitkisi kök, sap, yaprak, çiçek ve tohumdan oluşmaktadır. Tür ve varyetesine göre 60-120 cm, ağaç halinde olanlar ise 5-6 m boylanabilir. Pamuk 30-100 cm derine, 50-80 cm yanlarına uzanan kazık köke sahiptir. Toprak yüzeyinin 8-10 cm altında ilk yan kökler meydana gelir Bunlar yatay olarak büyürler. Yan köklerin sayıları 3-4 tanedir. Her biri tekrar dallanarak etrafa yayılır. Epidermis hücrelerinin dışa doğru uzaması ile sayısız emici tüyler meydana gelir. Genel olarak kök toprakta dik olarak ya da bir süre sonra zigzag çizerek devam eder. Uygun koşullarda kök uzunluğu 1.5 m ye kadar ulaşabilir.
Afrika'da, çok yıllık ağaç şeklinde olan pamuk çeşitleri de vardır. Pamuk gövdeleri dik, dallanmış ve çok tüylüdür. Yapraklar uzun saplı, parçalı ve tabanı kalp şeklindedir. çiçekler saplı ve yaprakların koltuğunda tek tek bulunur. Dış çanak yaprakları üç parçalı, taç yaprakları ise beş serbest parçalıdır. Meyve, olgunlukta açılan veya kapalı kalan, 3-5 gözlü bir kapsüldür. Bu kapsüle koza da denir. Her gözde siyahımsı renkli, oval şekilli ve üzeri uzun, sık ve beyaz renkli tüylerle örtülü 5-10 tohum bulunur. Pamuk tohumu, etrafındaki bu tüy veya liflerle beraber `kütlü` adını alır.
Pamuk, alüvyonlu ve kuvvetli toprakları sever. Derin sürülmüş ve iyi gübrelenmiş topraklara ekilir. Ekim; sıcak bölgelerde şubat, soğuk bölgelerde mart-nisan aylarında yapılır. Ağustos ve eylülde hasat edilir. Pamuk için en büyük tehlike yağmurlardır. Yağmurlar, verimin ve kalitenin düşmesine sebep olur.
Pamuklu Kumaşla dikilen giysi sağlıklıdır, rahattır ve yumuşaktır, havayı geçirir, nemi tutar ve suyu çeker. Yıkaması sırasında, çekebilir bu yüzden pamuklu kumaşla bir şey dikmek için kesip biçmeden önce mutlaka yıkanmaları ve kuruduktan sonra ( uzun sürede kururlar) ütülenmeleri gerekir. Çabuk buruşurlar, ütüyü uzun süre korumazlar. Pamuklu kumaş çabuk buruşmasına rağmen, vücuda iyi oturur ve estetik dururlar, ayrıca içi göstermezler, şeffaf ya da parlak değildirler, astar istemezler.
Pamuklu Kumaş Türleri de kendi aralarında ayrılır.
Basma: FatmaGül'ün Suçu Ne? isimli dizide, Beren Saat'in rengarenk elbiseleriyle geçtiğimiz yıllarda yeniden moda haline getirdiği bir kumaş türü olsa da Anadolu'da uzun yıllar boyunca ucuzluğu nedeniyle erkeklerin, kadınların, genç kızların ve çocukların birincil giyim malzemesi olmuştur. Basmadan dikilen giysilere yörelere göre değişim göstermek koşuluyla; göynek, entari, pistan, elbise, libas, tımman, içlik gibi isimler verilmiştir.
Basit veya karmaşık desenlerin, baskı yoluyla, pamuklu bezayağı kumaşa uygulanmasıyla elde edilen desenli kumaşlara basma adı verilir. Pamuk/polyester, pamuk/viskon karışımı ipliklerden yapılmış kumaşlar da baskı yoluyla renklendirilebilirler. Ancak bu kumaşlar daha çok emprime olarak tanınırlar.
Basit veya karmaşık desenlerin, baskı yoluyla, pamuklu bezayağı kumaşa uygulanmasıyla elde edilen desenli kumaşlara basma adı verilir. Pamuk/polyester, pamuk/viskon karışımı ipliklerden yapılmış kumaşlar da baskı yoluyla renklendirilebilirler. Ancak bu kumaşlar daha çok emprime olarak tanınırlar.
Etamin: Her ne kadar kasnak nakışı olarak bilinse de kumaşın adıdır etamin. Elek bezi olarak da bilinen bu kumaş ince ve seyrek dokuludur. Çarşaf, seccade, yatak örtüleri ve yastıklarda kullanıldığı gibi İşlemeli, otantik gömleklerde ya da elbise üstlerinde güzel görünmektedir.
Mermerşahi: Tülbende benzeyen, ancak daha sık dokunmuş, beyazlatılmış ve yumuşak tuşeli bir kumaştır. Bu kumaştan yapılan bezler birçok alanda kullanılır. Mermer gibi pürüzsüz olmasından ismini alır. Kullandıkça tüy bırakmaz veya tüylenmez. Bu yüzden çok sevilir. Hizmet sektöründe çalışanlar tüy bırakmadığı için tabak veya bardak kurulamada da kullanırlar. Genelde beyaz renktir.
Ayrıca bebeklerin salyalarını, ağızlarını silmek için de kullanılır, sağlıklıdır. Geçmişte şimdiki gibi marka bebek bezleri yokken, eskiler bebek bezi olarak da kullanmışlardır.
Pazen - Patiska: Hasse adıyla da bilinen bu kumaş, bezayağı örgülü, beyazlatılmış, hafif gramajlı, genelde iç çamaşırlarında ve işleme yapmak için kullanılan bir pamuklu kumaştır. Kalınına Pazen, incesine Patiska adı verilir. Patiska kumaşlar, Poplin gibi sık ve kalın dokulu olmadıkları için daha zor buruşurlar. Yaz giysileri için idealdir, ince, hafif, içini az gösteren, dokunuşta yumuşak kumaşlardır.
Vual: Kelime anlamı olarak Fransızca dan gelen "vual” ince örtü anlamını taşımaktadır. Parlak ve kaygan yapıya sahip olduğu için ipek kumaşa benzetilir. İnce numaralı ve seyrek dokunarak elde edilir. Vual kumaş çeşitleri desenleri, renkleri ve kullanıldığı alanlar bakımında zenginlik gösterir. Organik bir yapıya sahip olduğundan vücut ile etkileşim göstermeyip alerjik ve benzeri rahatsızlıklara yol açmaz. Teri emerek rahat bir giyim kalitesi sağlarlar. Kullanıldığı öncelikli alanlar elbise, şalvar, etek, iç çamaşırı, başörtüsü vb.. dir. Yollu, figürlü ve baskı desenli türleri vardır.
Blucin, Kot, Denim: Spor giyim ve özellikle jean pantolon yapımında kullanılan kaba, dayanıklı bir kumaştır. Denim, Fransa’nın “de Nimes” kentinde üretilmeye başlandığı için, “Nimes’den gelen” anlamını taşıyan adını bu şehirden almıştır. İlk kez Fransa’nın Nimes ve İtalya’nın Cenova kentlerinde iş giysisi olarak dokunmaya başlandı. Blue jean’in kökeninde Cenova’lı denizcilerin “Bleu de Genes” (Cenova mavisi) diye adlandırılan mavi pamuklu pantolonları yatmaktadır. Kot, Türkçede İngilizce'deki Denim kelimesinin karşılığı olarak kullanılır. Sözlük anlamı: "Giysi yapılan bir tür mavi, kaba pamuklu kumaş, blucin" dir.
Kot sözcüğünün Türkçe'ye yerleşmesinin asıl nedeni bu ismin Türkiye'de blucini (özgün dil, ing.: bluejeans) üreten ilk kişinin soyadından geliyor olmasıdır. Türkiyedeki ilk kot üretimini yapan, Muhteşem Kot, 1940 yılında Fransa'ya yaptığı bir gezide blucinle karşılaşır. Sağlamlığına ve dikim tarzına hayran kalan Muhteşem Kot, bu kumaşı Türkiye'de üretmeye karar verir. Türkiye'ye döndüğünde bu kumaşı üretmeyi başarır ve 1960 yılına gelindiğinde günde 200 adet üretimi yakalamıştır. Bu kumaş o dönemde özellikle köylüler ve işçiler tarafından çok tutulur. 1960 yılında KOT adını markalaştırırlar. 80'li yıllar yani Özal dönemine gelindiğinde serbest piyasa ekonomisiyle kapılar açılır ve yabancı markaların yerli piyasaya girmesiyle o günlere kadar birinci sırada olan Kot marka blucin artık 2. sınıf olmuştur. Böylece satışları düşen firma 1992 yılında üretimi durdurur ve fabrikayı kiraya verir.
Gabardin: Gabardin fitilli açık yüzeyli, sert bitişli doğal yada sentetik liflerden yapılmış kumaşdır. Çapraz çizgileri soldan sağa doğru ince, sık ve diktir ve daha belirgindir.Hatlar kumaşın ters tarafında gözükmez.Pantolonluk ve trençkotlarda kullanılır. Sert ve pürüzsüz bir yüzeye sahiptir. Pantolonluk ve trençkotlarda ve genelde erkek giyiminde çok kullanılmaktadır. Su geçirmezliği ile çok kullanılan bir dokuma tipidir. Gabardin en basit tanımı ile dayanıklı dimi örgülü kumaştır. Gabardin şeklini koruyan ve zor kırışan bir kumaştır. Birçok kişi için gardıropta tutulması zorunlu olmaması büyük bir artıdır. Zamanla gabardin karışımları popüler olmaya başladı. Gabardin ile yapılan kumaşlar yağmurluk yapımında maliyetlerin çok aşağıya düşmesini sağladı.
Müslin:Bezayağı örgülü, yumuşak, ince ve seyrek dokunmuş bir pamuklu kumaştır. Dünya’nın en eski dokuma kumaşlarından biridir. İlk kez Mısır’lılar tarafından bebekleri kundaklamak için kullanılmıştır. Zamanın ve Medeniyetlerin test ettiği Müslin kumaşlar; saf, yumuşak, dayanıklı, nefes alır, nazik ve kullanışlı olma özellikleriyle bebek ürünlerinde kullanılan en mükemmel dokumadır.
Opal: Daha çok bebek çamaşırları, mendil ve gömlek yapımı ile nakış işlerinde kullanılır. Gömleklik, bluzluk, gece elbisesi, kadın ve çocuk pantolonluğu, gecelik, çarşaflık olarak kullanılmaktadır. Seccade astarı ve yatak odası takımlarında baza fırfırı olarak da tercih edilir. Erkek pantolonların da kullanımı yoktur; zira opal kumaşlar çok ince kumaşlardır. Fakat daha önce de belirttiğimiz gibi fantezi olması açısından bayan ve çocuk pantolonlarında kullanımı vardır.
Pijamalik: Pijamalık, gömleklik kumaş özelliklerinde fakat yollu desenlerde dokunan kumaşlara verilen genel addır. Zeminde bezayağı örgü, yollu bölümlerde saten ya da dimi örgülerin bileşimi olarak düzenlenirler.
Çarşaflık: Çarşaf ve nevresim yapmak için dokunan kumaşlardır.
Terry Koton - Gömleklik:Bezayağı örgüde dokunan çözgüsü iyi haşıllanmış ham beze verilen addır. Ekose ve normal gömlek yapımında kullanılmaktadır. Poplin ile genelde karıştırılmasına rağmen farklı kumaş türleridir.
Organze: Müslin sınıfına giren ince, hafif gramajlı, seyrek dokunup diri bir apre verilmiş, yarı şeffaf bir pamuklu kumaştır. Elbiselik, işlemelik ve aksesuarlık olarak kullanılır.
Poplin:İnce çözgü ve kalın atkı kullanarak bezayağı örgüde dokunan kumaşlara poplin denilmektedir. Özellikle gömlek yapımında kullanılır. İlk üretimi ortaçağ'da tekstili ile ünlü Poperinghe kasabasındadır. Eskiden ipek iplik kullanarak dokunan poplin kumaş, şimdi merserize edilmiş ince numara penye pamuk ipliğinden yapılmaktadır.
Damask: Jakarlı motiflerin 5'li atkı ve çözgü sateni ile geliştirildiği pamuklu beyaz kumaşlara verilen addır. Pahalı kumaşlardır.
İki Yüzlü Masa örtüsü: İki yüzlü çift katlı bezayağı yapısında, motifli, kalın bir kumaştır. Leke tutmayan, nem tutmayan özelliklerinden dolayı masa örtülerinde kullanılırlar.
Otoman: İnce ştrayhgarn veya kamgarn iplikten, bezayağı veya rips dokuma türünde dokunmuş yumuşak orta gramajlı enine yivli yünlü kumaştır . Kadın elbise ve ceketlerinde, T-shirt ve Sweat-shirt yapımında ağırlıklı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca pamuklu ve ipekli otoman üretilir ve dekoratif amaçlı kullanılır. Adını bir Türk kumaşından almıştır. Aynı Fransizca sözcük sedir (arkasız minderli kanepe) için de kullanılır.T-shirt ve Sweat-shirt yapımında ağırlıklı olarak kullanılmaktadır.
Şantuk:İpekli şantuk taklidi, bezayağı örgüde, nopeli ya da inceli kalınlı bölümleri olan düzgünsüz pamuk atkı ipliği kullanarak dokunan bir kumaştır. erkek gömlek, bayan bluz,erkek ve bayan pantolon (keten), gömlek, ceket ve ev tekstilinde özellikle perdelik kumaş olarak kullanılmaktadır. Şantuk kumaşı inceli, kalınlı yani düzgünsüz ipliklerin sadece atkı ipliği olarak kullanılmasıyla elde edilir. Bazen kumaşa alışılmışın dışında bir efekt vermek için bu inceli kalınlı iplikler hem çözgü hem atkı ipliği olarak kullanılmaktadır. Şantuk; ipek, rayon, asetat, naylon, akrilik, pamuk ve yün liflerinden elde edilebilir. Ya da değişik efekt ve tutumlar elde edebilmek ve farklı özellikler kazandırmak için bu liflerin karışımı halinde kullanılabilmektedir.
Diril: Yazlık ve tropikal elbiselik olarak kullanılırlar.
Kaput Bezi: 'Amerikan Bezi' olarak da isimlendirilir. Seyrek dokulu, orta ve ağır gramajlı olan kaput bezi; cep astarlık, telalık ve yorgan kaplamalık olarak kullanılır.
Pamuklu Elbiseler:Bu grup pamuklu kumaşlar, kamgarn kumaşların taklidi olarak dokunan ucuz kumaşlardır. Yazlık elbiselikler ve özellikle pantolonluk kumaş olarak düz ya da desenli dokunurlar. Daha çok bezayağı, dimi ve panama gibi örgüler uygulanır. Kullanılan ipliklerin iyi kalite pamuktan yapılması ve çözgünün düşük bükümlü iki katlı iplik olması gerekmektedir.
Saten:düz, çok parlak ve kaygan yüzeyli bir kumaştır. İplikler birbiri üzerine ve kumaşın her iki yüzünde çok sık olarak dokunmuştur. Saten denilince düz, pürüzsüz, yumuşak, dökümlü, parlak ve bu karaktere uygun ipliklerle dokunmuş kumaşlar akla gelmelidir. Saten kumaş parlak ve kaygan bir yapıya sahip; pamuklu, yün, ipek gibi çeşitleri olan son derece zarif bir dokumadır. Saten kumaşın en büyük özelliği, mat olmayan parlak bir yapıda olmasıdır. Parlak ve yumuşaklığı nedeniyle, pek çok alanda kullanılan saten kumaş, diğer kumaşlardan farklı doku ve parlak görüntüde olmasından dolayı, kullanıldığı birçok üründe oldukça şık bir duruş sergilemektedir. Pek çok çeşidi bulunan saten kumaş, üretimi sırasında dokuma sıklığına göre farklılık kazanmaktadır. Dokuma sıklığı diğer türlerine göre daha çok olan ipek satenler, gömlek ve abiyelerin oldukça kaliteli bir görünüm kazanmasını sağlamaktadır. Pamuk saten ise, genellikle gömleklerde, üst giyim, pijama, gecelik ve nevresim takımlarında tercih edilen bir kumaştır. Yaygın olarak strayhgarn ve kamgarndan oluşan elbiselik kumaşlarda, mutfak bezlerinde, masa örtülerinde, yatak ve yorgan örtülerinde vs kullanılmaktadır. Serbest ve krep saten çeşitleri ise oldukça yumuşak ve parlak olan saten kumaş çeşitleridir. İpek miktarı yoğun olan saten kumaşlar, şıklık ve estetik görünüm adına birçok alanda tercih edilen pahalı kumaşlardır. Saten kumaşın en çok kullanıldığı alanlardan biri de eşarplardır.
Diyagonal: Genelde pantolonluk kumaş olarak kullanılır. Bunun dışında eteklik, ceketlik olarak da kullanılır. Sağlam ve gramajlı olarak üretildiğinde çadır bezi (branda bezi) olarak da kullanılabilir.
Krep:Pamuklu krep kumaşlar, yüksek bükümlü ipliklerden krep örgülerde dokunan hafif gramajlı kumaşlardır. Krep görünümü, bezayağı örgüyle, ters yönde yüksek büküm verilmiş atkı ve çözgü iplikleri kullanarak ve kumaşı yüksek oranda çektirerek elde edilir. çekme sırasında iplikler büküm yönünde kıvrılarak düzensiz bir yüzey görünümü oluştururlar. Krep kumaşlar genellikle top boyanırlar, ancak baskı da yapılabilir. eteklik, döpiyeslik ve elbiselik olarak kullanılır.
Pamuklu Jorjet:İpekli jorjet taklidi, çok yüksek bükümlü atkı ve çözgü ipliklerinden bezayağı örgüde dokunmuş, ince bir pamuklu kumaştır. Fiyatları ipekli jorjete göre daha düşüktür. İpek ve pamuk karışımı jorjet giysiler %100 ipekler kadar olmamasına rağmen oldukça yumuşak ve güzel görünümlüdürler. Bu kumaşlara baskı da yapılabilir.
Tülbent:Seyrek dokunmuş hafif gramajlı ve yumuşak bir kumaştır. örtü olarak kullanılabildiği gibi, ambalaj amacıyla ve haşılla sertleştirilmiş olarak, astarlık olarak da kullanılmaktadır.
KAMGARN KUMAŞLAR
Alpaka:Atkısında alpaka, tiftik gibi parlak liflerden yapılmış kamgarn iplik kullanılan kumaşlara verilen genel addır. Atkı tek katlıdır. çözgüde genellikle iki katlı kamgarn yün ipliği kullanılır. Aprede kumaşı yıpratmayan ve parlaklığı açığa çıkaran özel bir rutin uygulanır.Pahalı, sağlam, parlak ve kaygan bir kumaştır. Toza, suya dayanımı yüksektir ve kolayca buruşmaz. Erkek yazlık elbiselerinde, erkek paltolarında astar olarak, yaşlı bayan giysilerinde manto ve giysilik yapımında kullanılır. Daha ağırca olan kaliteleri kaim perdelik veya döşemelik olarak kullanılır. Memleketimizde, alpaka diye anılan bazı kumaş türlerinin lif tiftiklerinden yapıldığı, bunların şekil ve görünüş benzerliğinden başka gerçek alpaka kumaşları ile ilişkilerinin bulunmadığını, ayrıca belirtmek gerekir. Bu hayvanların lifleri tekstil endüstrisinde kullanılır, ince parlak, sağlam ve yumuşaktır. Değeri yüksek, kadın ve erkek kumaşlarının yapımına elverişlidirler. Fakat üretim miktarları fazla olmadığından fiyatları oldukça pahalıdır.
Kamgarn Saksoni:Kalın numara kamgarn ipliklerden çeşitli örgü ve desenlerde dokunan ştrayhgarn kumaş taklidi kamgarn kumaşlardır. özel bir apre rutini uygulanarak renk parlaklığının ve sert tutumun korunmasına dikkat edilir.
Tartan:2/2 dimi örgüde, kamgarn ya da ştrayhgarn ipliklerden karmaşık ekose desenlerde, kırmızı, lacivert, yeşil ve sarı gibi parlak ve saf renklerin kullanıldığı kumaşlardır. Şal, eteklik ve örtü olarak kullanılırlar. Yumuşak bir apre uygulanır.
Astragan:Yüzeyinde kıvrımlı ve parlak bir hay tabakası oluşturulmuş bulunan mantoluk kumaşlardır. Kıvırcık yüzey, özel bir yöntemle hazırlanmış kamgarn ipliklerle iki biçimde sağlanır: a. Sık dokunmuş bir temel kumaş aprede çektirilirken üzerinde çekmeyen bir iplik kullanarak düzenlenen atlamaların kıvrım yapmasıyla, b. Atkı ilmeli bir kumaş yapısında atkıda kıvrımlı tiftik iplik kullanmakla.
Kaşmir:Atkıda daha ince kamgarn yün ipliği kullanılarak 1/2 dimi örgüde dokunan atkı hâkim bir elbiselik kumaştır. Atkıda daha büyük bir sıklık uygulanır. Ucuz türlerinde çözgüde pamuk ipliği de kullanılabilir. Aprede, kumaş boydan uzatılıp enden çektirilerek atkı hâkimiyeti geliştirilir.ipeksi dokusu, hafifliği ve sıcak tutma özelliği onu kış mevsiminin en gözde seçeneği haline getirmiştir. Kaşmirden üretilen renk renk kazaklar, atkılar, çoraplar dokunma isteği uyandırır.Asırlardır dünyanın en değerli yünü olarak kabul edilen kaşmirin hikayesi, Hindistan’ın İngiliz kolonisi olduğu yıllara uzanır. Bu dönemlerde Himalayalar’da konumlanan Kaşmir bölgesinde yetişen nadir bir keçi türünün yünü, İngilizler tarafından keşfedilir ve bu yüne keçiye de ismini veren kaşmir adı verilir.Kaşmir keçisi günümüzde Çin ve Moğolistan başta olmak üzere İran, Tibet ve Hindistan gibi az sayıdaki ülkede yetişir. Doğal olarak kahverengi, beyaz ve gri renkte olsalar da kolayca boyanabilir.
Trobikal ( Yazlık ) Kumaşlar: Bezayağı örgüde, ince numara yün, yün/tiftik ya da yün/polyester karışımı kamgarn ipliklerden dokunan ince yazlık kumaşlardır. Düzgün bir kumaş yüzeyi elde etmek için, %100 yünlü kumaşlarda, iyi bir kesme işlemi yapılır. Yün/ polyester karışımı kumaşlarda ise, yakma (gaze) işlemi gereklidir ve tüylenmeyi önler.
Dubldra: Kendinden desenli çizgili ve ağır gramajlı kumaşlardır. İki katli bezayağı örgüde ve sıkıştırılmış bölümler düzenleyerek çizgilerin oluşturduğu yapılarda dokunurlar. çok az görünecek ve tek renk etkisini bozmayacak biçimde etkileme iplikleri de kullanılabilir.
Krep (Kamgarn): Genellikle kadın elbiseliklerinde kullanılırlar.
Lastikotin: İnce, esnek ve dayanıklı bir elbiselik kumaştır. Smokinlik, eteklik ve döpiyeslik olarak da kullanılır. Ağır gramajlı askeri üniformalarda kullanılan bir türü de vardır. İpliğinde ince merinos yapağısı kullanılır ve genellikle beyaz, siyah, koyu lacivert renklerde yapılır. Beyaz dokunduktan sonra top boyama yapılarak renklendirilir.
Flanel (Kamgarn): Yüzeyi havlandırılan, yumuşak tuşeli, düz ve desenli elbiselik kumaşlardır.
Panama: Değişik gramajlarda dokunan düz ve desenli kumaşlardır. Yazlık kumaş olarak gevşek dokuda, keten ya da yün/keten karışımı kamgarn ipliklerden dokunur. Kışlık elbiselik olarak %100 yün ya da 45/55 yün/polyester karışımlı kamgarn iplikler de kullanılabilir. Aprede yumuşak bir tuşe verilir.
Fresko: Sert tutumlu, hafif gramajlı yünlü kumaşlardır. Kumaşa kırçıl ya da kumlu bir renk etkisi vermek için muline iplikler de kullanılabilir. Genellikle erkek takım elbiselerinde kullanılır. Bu isim, kumaşın pürüzlü yüzeyi nedeniyle İtalyanca "fresco" (duvar tablolarından-fresk)dan türetilmiştir.
Şali: Özellikle yeni gelinlere elbise olarak kullanılan, yünlü bir kumaş türüdür.
Gabardin (Kamgarn): Pantolonluk ve pardösülük kumaşlardır. Dayanıklı ve esnekliği az bir kumaştır. Pardösülüklerde su geçirmezlik sağlamak için çözgü sıklığı artırılır. ütülerken parlama yapmamasına dikkat etmek gerekir.
Serj: Serj terimi 2/2 dimi örgüde dokunan yünlü kumaşlara verilen genel addır. En çok kullanılan türü, kamgarn iplikten üni renklerde dokunan pantolonluk kumaşlardır. %100 yün ya da %45 yün/%55 polyester karışımı 36/2 - 40/2 Nm kamgarn ipliklerden orta gramajda dokunan tipleri yaygındır. %100 yün vigurö iplikten yapılan düz renkli olanları yanında, elbiselik olarak kullanılan desenli türleri de yapılır. Kadın elbiseleri, takımlar, pantolonlar ve eteklerde kullanılır. Alternatif etimoloji İspanyol (hafif şal, battaniye) olmasına rağmen adını latince "serica" (ipek) sözcüğünden almıştır.
STRAYHGARN KUMAŞLAR
Battaniyeler: Kalın, ağır dink işlemi görmüş ve ştrayhgarn yün ya da yün/sentetik karışımı ipliklerden yapılmış kumaşlardır. Ştrayhgarn atkı ipliği az bükümlüdür. çözgüde ştrayhgarn iplik yerine çift kat kamgarn iplik ya da pamuk ipliği kullanılabilir. Battaniyeler genellikle renkli dokunurlar. Şardonlama işlemiyle kumaş yüzeyinde kalın ve sık bir hav tabakası oluşturulur.
Battaniyelerin enleri ve gramajları değişik olabilir. Enler, genellikle, tek kişilik battaniyelerde 140-160 cm, iki kişilik battaniyelerde 2,00 - 2,30 m.'dir. Gramaj 400 gr./m2 ile 1000 gr./m2 arasında değişebilir.
Yünlü Battaniye: Renkli ekose desenlerde. Saksoni:'Saxony' ve merinos yapaklarından yapılan ştrayhgarn ipliklerden çeşitli örgü ve desenlerde dokunan, yumuşak ve açık dokulu kumaşlardır. Elbiselik ve paltoluk kumaş olarak kullanılırlar.
Bleyzer (Blazer): Ağır bir dinkleme ve hafif şardonlamayla yüzeyi havlandırılmış olan kaşe benzeri ştrayhgarn kumaşlardır, Aslında bu isim Üzerine yollu desen basılmış olan ve spor ceketlik veya kadın kepliği olarak kullanılan özel bir kumaşa verilen addır. Ancak bu terim, şimdi, kaşe tipi ağır gramajlı kumaşlar için kullanılmaktadır.
Şayak: Atkısı kalın numara ştrayhgarn iplik, çözgüsü genellikle pamuk olan ucuz bir kumaş tipidir. Kumaş beyaz olarak dokunur. Pamuk ipliğini kapatacak ölçüde diklendikten sonra, top boyama yöntemiyle siyah, koyu kahverengi, lacivert gibi renklere boyanır. Daha kaliteli tiplerinde hem atkı, hem çözgüde ştrayhgarn yün ipliği kullanılabilir.
Çuha: Bezayağı örgüde, merinos yününden yapılmış ştrayhgarn ipliklerden dokunup, ağır bir dinklemeyle enden yaklaşık %33, boydan %25 oranında çektirilerek keçeleştirilmiş olan ve bu şekilde yüzeyinde bir hay tabakası oluşturulan yumuşak bir kumaştır. Apre işlemlerinden sonra yeşil renge boyanarak bilardo kumaşı olarak da kullanılır.
Şevyot:Şevyot (İng. cheviot), krosbred yapağından yapılan ştrayhgarn ipliklerden dokunan bir kumaş türüdür. Hafif bir dinkten sonra hafif şardonlama yapılır ve apre işlemleri sırasında kumaşın sert tutumu ve açık dokusu korunur. Kumaş parlak renk ve ilginç desenlerde elbiselik, ceketlik ve paltoluk olarak tasarlanır.
Flanel:İnce numara ştrayhgarn ipliklerle 2/2 dimi ya da bezayağı örgüde dokunup, dinkleme ve şardonlama işlemleriyle yüzeyi hafif havlandırılmış olan, yumuşak tuşeli kumaşlara flânel denmektedir. Yumuşak tuşesi nedeniyle bedene yakın giyilen giysilerde kullanılabilir.
Tüvid (Tvid):Kalın numara havlı ştrayhgarn iplikten dokunan kalın spor ceketlik kumaşlara verilen addır. Elde eğirilmiş ipliklerden dokunan özgün tipi 'Harris Tweed' olarak tanınır.
Kaşe: Ştrayhgarn iplikten dokunup ağır bir dinklemeyle bir ölçüde keçeleştirilmiş ve yüzeyi havlandırılmış, düz renk elbiselik ve döpiyeslik kumaşlardır. Daha kalın tipleri pardösülük olarak da kullanılabilirler.
Keçeler:İki ya da daha çok katlı ştrayhgarn yün ipliğinden dokunan bu kumaşlara ağır bir yıkama ve dinkleme işlemi uygulanarak tam bir keçeleşme sağlanır. Bu yapılırken kumaş enden ve boydan %50 oranında çektirilir. Böylece tüylü ve düzgün bir kumaş yüzeyi oluşurken, kumaşın iplik yapısı kumaş içinde kaybolur. özellikle kâğıt üretiminde taşıyıcı bant olarak kullanılan bu keçelerin suyu çekme ve çekmezlik özellikleri, gerilimlere dayanaklıkları vardır. Dokuma keçeler çeşitli endüstriyel amaçlarla kullanılırlar.
Melton: Yüzeyinde düzgün bir hay tabakası oluşturulan, ağır gramajlı kumaşlardır. Paltoluk ve mantoluk olarak yapılırlar. Enden %35, boydan %25 oranında bir toplam çekme söz konusudur.
VİSKONDAN YAPILMIŞ KUMAŞLAR
Viskon kayın ağacından üretilir ve bir tekstil hammaddesidir. Aynı pamuk gibi selülozdan meydana gelir. Viskon üretimi sırasında akışkan hale gelen selülozun yapısında, hemen hemen hiç kimyasal değişiklik olmaz. Filament şeklinde sert hale geldiğnde yine selüloz olarak kalmakta, bu özelliğinden dolayı yapısı pamukla yüksek benzerlik gösterir.
Viskon Kumaşın Özellikleri
Viskonun nem alma özelliği, pamuktan daha yüksektir. Normal koşullarda %11-14 oranında rutubet toplamakta, şişme özelliği yüksek olduğundan %80-120'ye kadar su emebilmektedir. Viskon pamuktan çok daha yüksek olan bu nem alma özelliğinden dolayı boyanmaya ve baskıya çok elverişlidir. Ayrıca renklerin daha parlak ve canlı görünmesini sağlar. Kuru halde iken dayanıklılığı pamuktan düşüktür. Yaş halde iken dayanıklılığı ise çok düşük bir orandadır. Yaş haldeyken dayanıklılığı kuruya oranla %45-75 düşmektedir. Esneme kabileyeti %15-30 ile pamuğa oranla iki kat daha yüksektir.
Viskon kumaşlar, hoş, zarif ve rahattır. elyafın narin ve düzgün eğirme özelliğinden dolayı üründe yumuşak bir tuşe elde edilmektedir. Giyimi rahat, rahatsızlık vermeyen, kaygan ve ten ile uyumludur. bu yüzden giyimi rahat ve kolaydır. parlak olması istenilen kumaşlarda, krep kumaşlarda ve örgülerde, parlaklık efekti vermek amacıyla kullanılır.
Gömlek, tişört ,astar, bluz, elbise, dekorasyon ve bayan iç çamaşırı yapımında tercih edilebilir ve kullanılır. Viskon elyafı daha ziyade pamuk, keten ve yün gibi diğer elyaf türleriyle karıştırılarak kullanılır.
Viskon ürünler sıcak olmayan suda elde yıkanır. Kuru temizleme daha önerilir. Yüksek ısıda ütülenebilir ancak santrifüjlü kurutma yapılmamalıdır.
Gömlelik (viskon):%100 viskon, %50 viskon/ %50 polyester, ya da %67 viskon/ %33 pamuk lif bileşimli, pamuk tipi ipliklerden bezayağı örgüde dokunan gömleklik kumaşlar oldukça yaygındır. Bazılarında atkıda %100 viskon ipliği, çözgüde pamuk ipliği kullanılır.
Viskon Kumaşın Özellikleri
Viskonun nem alma özelliği, pamuktan daha yüksektir. Normal koşullarda %11-14 oranında rutubet toplamakta, şişme özelliği yüksek olduğundan %80-120'ye kadar su emebilmektedir. Viskon pamuktan çok daha yüksek olan bu nem alma özelliğinden dolayı boyanmaya ve baskıya çok elverişlidir. Ayrıca renklerin daha parlak ve canlı görünmesini sağlar. Kuru halde iken dayanıklılığı pamuktan düşüktür. Yaş halde iken dayanıklılığı ise çok düşük bir orandadır. Yaş haldeyken dayanıklılığı kuruya oranla %45-75 düşmektedir. Esneme kabileyeti %15-30 ile pamuğa oranla iki kat daha yüksektir.
Viskon kumaşlar, hoş, zarif ve rahattır. elyafın narin ve düzgün eğirme özelliğinden dolayı üründe yumuşak bir tuşe elde edilmektedir. Giyimi rahat, rahatsızlık vermeyen, kaygan ve ten ile uyumludur. bu yüzden giyimi rahat ve kolaydır. parlak olması istenilen kumaşlarda, krep kumaşlarda ve örgülerde, parlaklık efekti vermek amacıyla kullanılır.
Gömlek, tişört ,astar, bluz, elbise, dekorasyon ve bayan iç çamaşırı yapımında tercih edilebilir ve kullanılır. Viskon elyafı daha ziyade pamuk, keten ve yün gibi diğer elyaf türleriyle karıştırılarak kullanılır.
Viskon ürünler sıcak olmayan suda elde yıkanır. Kuru temizleme daha önerilir. Yüksek ısıda ütülenebilir ancak santrifüjlü kurutma yapılmamalıdır.
Gömlelik (viskon):%100 viskon, %50 viskon/ %50 polyester, ya da %67 viskon/ %33 pamuk lif bileşimli, pamuk tipi ipliklerden bezayağı örgüde dokunan gömleklik kumaşlar oldukça yaygındır. Bazılarında atkıda %100 viskon ipliği, çözgüde pamuk ipliği kullanılır.
Krep (Viskon):Pamuk tipi %100 viskon ipliğinden ya da %50 viskon/ %50 polyester kamgarn ipliklerden krep kumaşlar dokunmaktadır. Pamuk tipi viskon iplikten dokunan kreplere baskı yapılarak, bu kumaşlar elbiselik olarak kullanılmaktadırlar. Kamgarn ipliklerden dokunan krepler ise, eteklik, döpiyeslik ve elbiselik olarak kullanılırlar.
Trençkotluk:Pamuk/viskon ya da polyester/viskon karışımı pamuk tipi ipliklerden, bezayağı ya da gabardin örgülerinde dokunan, su geçirgenliği az kumaşlardır. Polyester/viskon karışımlarında karışım oranı %67 polyester/ %33 viskon, pamuk/viskon karışımlarında ise genellikle %50 viskon/ %50 pamuktur.
Viskon Elbiselik:Bezayağı örgüde, pamuk tipi viskon ipliği içeren çeşitli yapılardaki kumaşlardır. Beyaz ya da boyalı ipliklerden dokunabilir, baskı yapılmış olabilir.
DİĞER KUMAŞLAR
Akrilik: İçeriğinde en az %85 oranında hafif ve aynı zamanda sert bir polimer olan akrilonitril maddesi bulunan elyaflara akrilik elyaflar; bu elyaflardan yapılan iplikler kullanılarak dokunan kumaşa da akrilik kumaşlar denilmektedir. 1940'lı yıllarda yapılan çalışmalar sonucu Amerika'da, yün ihtiyacını gidermek için bulunmuş ve 1950'li yıllarda da geliştirilerek kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde saf olarak kullanılabildiği gibi çeşitli maddelerle karıştırılarak da kullanılmaktadır. Akrilik kumaş, yüne çok yakın özelliklere sahiptir. Ayrıca pamuğa da yani pamuklu kumaşa da çok benzer. Akrilik kumaştan yapılan bir ürüne dokunduğunuzda veya baktığınızda size yünden veya pamuktan yapılmış hissi verir. Kolayca yıkanabilir ve leke tutma oranı oldukça azdır. Aynı zamanda akrilik kumaşlar şeklini uzun süre koruma özelliğine de sahiptirler. Güve gibi çeşitli haşereler, bu tür kumaşa pek uğramazlar. Her türden rengi oldukça iyi bir şekilde tutma özelliğine de sahip olan akrilik kumaşlar, güneş ışığına, olumsuz hava şartlarına karşı oldukça dayanıklıdır. Bütün bunlara ek olarak insanı sıcak tutan ama terletmeyen bir yapıya sahip olan bu kumaş aynı zamanda oldukça hafiftir.
Akrilik kumaş özellikle giyim başta olmak üzere, halı, battaniye, kilim gibi ev tekstili ürünlerinde, bahçe mobilyaların, araçların tavanlarında ve benzeri endüstriyel alanlarda sıklıkla kullanılmaktadır. Ülkemizde de hem üretimi hem de kullanıldığı alanlar oldukça geniştir.
Akrilik kumaş özellikle giyim başta olmak üzere, halı, battaniye, kilim gibi ev tekstili ürünlerinde, bahçe mobilyaların, araçların tavanlarında ve benzeri endüstriyel alanlarda sıklıkla kullanılmaktadır. Ülkemizde de hem üretimi hem de kullanıldığı alanlar oldukça geniştir.
İpek Muslin:İpek müslin, yumuşak, hava geçirgen, hafif gramajlı, iplik sıklığı seyrek, bezayağı dokumalı çok ince bir kumaştır. Bükümü seyrek doğal ipekten, tek renkli veya baskılı üretilir. Ütüleme veya perdahlama sonucu tuşesi sertleşir. Kadınların resmi elbise ve bluzlarında kullanılır.
Opak:Pamuktan dokunmuş gayet ince ve düzgün bir kumaştır. Opal genel olarak havsız durumdadır.İnce ve oldukça seyrek bir şekilde dokunması bunu diğer kumaşlardan ayırır. Yumuşaktır.Vücudu tahriş etmediklerinden bebek çamaşırları yapmaya çok elverişlidir.
Atlas:Elbiselik kumaş olarak 8'li çözgü sateni örgüde dokunan parlak bir ipekli kumaştır. İpekli , orta ağırlıklı saten dokumadır Kumaş, biraz katı, yumuşak ve çok parlaktır. Kadın giysilerinde ve astarlık olarak kullanılır. İsim atlas/saten dokumaların kullanımından türetilmiştir.
İpek Şantuk:Bezayağı örgüde, doğal renkte ve düzgünsüzlükler ya da nopeler taşıyan ipek ipliklerden dokunan pürüzlü yüzeyli kumaşlardır. 150 denye iplikten cm.'de 30 çözgü ve 28 atkı sıklıklarında dokunur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder