Güller, evlerimizin ve bahçelerimizin olmazsa olmaz bitkilerindendir. Zarif duruşları ve mis kokuları ile her zaman en sevilen çiçeklerden olmuşlardır. Bu yazımızda gül çeşitleri, bakımı, çoğaltılması ve budanmasına dair gerekli bilgileri sizler için derledik.
Gül nasıl ortamda yetişir?
- Gül ışığa çok ihtiyaç duyar. Direkt açı ile güneşe maruz kalsa bile zarar görmez.
- 16 – 23 derece sıcaklık iyi gelir. Sıcaklık arttıkça gülün gelişimi hızlanıp verimi artsa da kalitesi düşmektedir.
- Ortalama %60 bağıl nem gülün gelişimi için uygundur.
- Sapları ve dikenleri de dahil edilerek sulanmalıdır. Çiçekleri dökmemek adına sulama önerilmez.
- Taze killi-tınlı ve organik maddelerce zengin toprakları severler.
Gül çeşitleri
Güllerin birçok çeşidi bulunmaktadır ancak genel olarak güller, çiçek ve gövde şekillerine göre şöyle sınıflandırılabilirler;
Çiçekleri bakımından:- Yalınkat güller
- Yarım katmerli güller
- Katmerli güller
Boyları bakımından:
- Bodur güller
- Yüksek boylu güller
- Sarılıcı-sarmaşık güller
Çiçek açma zamanına göre:
- Yılda bir çiçek açanlar
- Yılda birden çok çiçek açanlar
- Yediveren güller
Katmer çiçekleri bakımından:
- Çiçekleri küçük katmerli
- Çiçekleri normal katmerli
- Çiçekleri büyük katmerli güller (Wikipedia, Gül)
Gül nasıl dikilir?
Gül bitkisinin dikilmeye en uygun olduğu zamanlar kasım ve mart ayları arasındadır. Toprak şartlarının elverişsizliği nedeni ile kışın dikim pek önerilmez.
- Gül fidanlarını dikmek için hazırlanan toprak sahada, fidanların her biri için derinliği 60 cm, çapı ise 40 cm olan çukurlar açılır.
- Çukurların arasında gerekli boşluk bırakılmalıdır. Bu gülün cinsine göre değişir. Minyatür güllerde 30 cm, çalı güllerde boyuna göre 50 cm ile 1,5 metre arası, sarmaşık güllerde 2 metre, melez çay ve demet güller için de boylarına göre; kısa: 45 – 60 cm, orta: 60 – 75 cm, uzun: 75 cm. – 1 metre aralık bırakılmalıdır.
- Çukurun dibine, üstten alınan toprak gübre ile karıştırılıp konur.
- Ardından güller dikime hazır hale getirilir, sökümde zedelenen, kuruyan kök uçları budanır.
- Ölü kök uçları kahverengidir. Bahçe makası ile kesilerek sarı veya beyaz sarı renk ortaya çıkarılır.
- Gülün toprak içerisinde kalan kısmında çok sayıda olan kökçükler onun toprağa daha sıkı tutunmasına yardımcı olur. Dikimden önce kök budaması yapılır ve kökler killi toprak, taze gübre, sudan yapılmış bir bulamaca batırılırsa kökleşme hızlanır.
- Fidanlar tamamen hazır olduktan sonra kazılan çukurlara, kökler kıvrılmayacak şekilde ve aşı noktası toprağın üzerinde bulunacak şekilde yerleştirilerek gübre ile karıştırılırmış toprak ile dikilip üzerine can suyu verilir.
Gül fidanı satın alınırken nelere dikkat edilmelidir?
Gül fidelerinizi güvenli bir seradan almaya özen gösterin, fideleri seçerken dikkat edilmesi gereken unsurlar ise şu şekilde sıralanabilir;
- Satın alınan fidanda, aşılanan bölgenin üzerinden çıkan en az 4 adet sağlıklı dal
bulunmasına, - Bitkinin yapraklarının canlı ve lekesiz olmasına,
- İçinde bulunduğu saksının içinin otlarla dolu olmamasına,
- Köklerinin saksının altından saçaklanarak çok fazla çıkmış olmamasına dikkat edilmesi gerekir.
Gül budama nasıl yapılır?
Budanmamış gülün çiçekleri küçük ve kalitesiz çıkmaya başlar. Zarar gören, kurumuş, verimsiz dalların çıkartılması ve sağlam dalların çiçeklenmesi için bırakılması ile güller daha sağlıklı ve kuvvetli çiçeklenirler. Bitkinin içerisine daha fazla hava nüfuz eder.
Gül neden budanır?
Güllerde budamanın dört ana nedeni vardır.
1- Gençleştirme
2- Verimi Arttırma
3- Kaliteyi Arttırma
4- Form Verme (kaynak; www.ankara.bel.tr, Budama)
1- Gençleştirme
2- Verimi Arttırma
3- Kaliteyi Arttırma
4- Form Verme (kaynak; www.ankara.bel.tr, Budama)
Gül ne zaman budanır?
Bahçenizdeki güller için en uygun budama zamanı, güllerin dinlenmeye bırakıldığı sonbahar sonu ile kış bitimi arasındaki zamandır. Bu dönemde gül bitkisinin yaprakları azalır, çiçeklenmesi durur ve budanmaya uygun olur.
Bahçe gülleri üç temel şekilde budanır. Bunlar sert, orta ve hafif olarak sınıflandırılabilir.
Sert Budama: Zayıf bitkileri hızlı ve kuvvetli geliştirmek için uygulanır. Bunun sonucunda az sayıda ancak kuvvetli ve gösterişli çiçekler oluşur. Fazla olan dallar çıkarılır ve bitki 1 5- 25 cm boyda üç dört sürgün kalacak şekilde budanır.
Orta Budama: Bahçe gülü için uygun olan bir budama yöntemidir. Bitki üzerinde 5 -10 adet sürgün bırakılır ve bitkinin yerden yüksekliği 45– 60 cm olacak şekilde budanır. Sert budamaya nazaran sayıca daha çok ancak daha küçük çiçekler meydana gelir.
Hafif budama: Genellikle kısa saplı güllerde uygulanır. Dikimden sonraki ilk yılda uygulanması tavsiye edilir. Tek yıllık sürgünler sadece uzunluğunun üçte biri kadar kesilir.
Gül budarken dikkat edilmesi gereken önemli noktalar;
- Ölü ya da hasar gören hastalıklı, kuru sürgünler bitki üzerinde bırakılmamalıdır.
- Bitkinin orta kısmında daha fazla ışık ve hava girmesi için, ortada bulunan dallar çıkartılma ve açık bir vazo şekli oluşturarak hastalıkları önleme açısından önlem alınmalıdır. Yaşlı olan bir dalın ucunda en fazla iki adet tek yıllık sürgün bırakılarak budanmalıdır ve yaşlı kısım birleşme yerinden tırnak bırakılmadan kesilmelidir.
- Geri kalan sürgünlerden 2/3ü azaltılarak, birbirine gölge yapan,birbiriyle rekabet içinde olan dallardan biri alınmalıdır. Bırakılan dal ve sürgünlerin yönleri birbiriyle karşılaşmayacakdoğrultuda olmasına özen gösterilmelidir.
- Dışa bakan bir yaprak düğümünün hemen üstünde kesmeler yapılmalı, kışın soğuktan zarar gören dallar ise sağlıklı dokunun bulunduğu noktanın birkaç cm altından kesilmelidir.
- Kesilen tüm yaprakların ve sürgünlerin toprakta bırakılmayıp çöpe atılması gerekmektedir.
Gül nasıl çoğaltılır?
Gülleri çoğaltmanın 3 ayrı metodu vardır. Bunlar tohum, çelik ve aşı yöntemleridir.
Tohumla gül çoğaltma;
Gül tohumları toplanır toplanmaz çimlenmeye hazır değildir. ekildiği yıl çimlenmez. Bunun sebebş de tohumun sert olmasıdır. Tohumlar 4 derecede yaklaşık 4–6 ay nemli yosun içinde dinlendirilir.
Yosun bulunmayan yerler için de perlit ya da dişli-temiz kum kullanılabilir.
Daha çok ıslah çalışmalarında kullanılan bu yöntemde, tohumlanan gül, 10’ar cm aralıklarla dikilir.
Çelikle gül çoğaltma:
Gül çoğaltma yöntemlerinin en yaygını çelikle çoğaltmadır. Kasım ayından marta kadar uygulanabilir bir yöntemdir. Yaz aylarında köklenme oranı düşmektedir. Kültür çeşitlerinden alınan odunsu çeliklerin çeşitli ortamlarda köklendirilerek fidan elde edilmesi ile gerçekleşir.
Çelikle gül çoğaltma yönteminde eğer ortamda nem az ise nem arttıracak önlemler alınmalıdır.
Çelik özellikleri nasıl olmalıdır? Sağlıklı bir gülden alınmalıdır. Ocak-şubat ayındaki budamalardan kalan çelikler kullanılabilir. 1-3 gözlü çelikler alınmalıdır. Elde edilen fidan köklendirme hormonuna batırıldıktan sonra 21 derece sıcaklık olan bir ortamda; perlit, vermiculit veya kum gibi maddelere 3–7 cm aralıklara dikilmelidir. Köklenme yaklaşık bir buçuk ay sürecektir. Köklenen güller hemen, bekletilmeden toprağa alınmalıdır.
Aşı ile gül çoğaltma:
Aşı ile çoğaltma en kesin sonuçlu gül çoğaltma yöntemidir. Aşı için bir anaç ve bir de damızlık fidan gerekir. Anaç fidan üzerine aşı yapılacak olandır. Kendisinden aşı kalemi alınan fidana ise damızlık denir. Aşılama fazlaca evreden oluşur. 3 ana başlık altında toplanılabilir. Bunlar; kalem aşılar, göz aşıları ve İngiliz aşısıdır.
Kalem aşılar; aşılama yapılacak olan gövdenin yarılıp, öncesinden ilaçla hazırlanmış kalemlerin kesilen bu yarığa yerleştirilmesi ve sonrasında yarığın macunla kapatılmasıyla tamamlanır. Göz aşıları ikiye ayrılır. Bunlar durgun ve sürgün aşılardır. 1yıl beklenip ertesi yıl yaz aylarında ve sonbahar başında yapılan durgun aşılama iken, sürgün aşılama yıl içerisinde nisan ve mayıs aylarında uygulanır. İngiliz aşısı ise; ağırlıklı olarak nisan ve mayıs ayları arasında uygulanan yabani gül aşılarındandır.
Gül nasıl ortamda yetişir?
- Gül ışığa çok ihtiyaç duyar. Direkt açı ile güneşe maruz kalsa bile zarar görmez.
- 16 – 23 derece sıcaklık iyi gelir. Sıcaklık arttıkça gülün gelişimi hızlanıp verimi artsa da kalitesi düşmektedir.
- Ortalama %60 bağıl nem gülün gelişimi için uygundur.
- Sapları ve dikenleri de dahil edilerek sulanmalıdır. Çiçekleri dökmemek adına sulama önerilmez.
- Taze killi-tınlı ve organik maddelerce zengin toprakları severler.
Gül çeşitleri
Güllerin birçok çeşidi bulunmaktadır ancak genel olarak güller, çiçek ve gövde şekillerine göre şöyle sınıflandırılabilirler;
Çiçekleri bakımından:- Yalınkat güller
- Yarım katmerli güller
- Katmerli güller
Boyları bakımından:
- Bodur güller
- Yüksek boylu güller
- Sarılıcı-sarmaşık güller
Çiçek açma zamanına göre:
- Yılda bir çiçek açanlar
- Yılda birden çok çiçek açanlar
- Yediveren güller
Katmer çiçekleri bakımından:
- Çiçekleri küçük katmerli
- Çiçekleri normal katmerli
- Çiçekleri büyük katmerli güller (Wikipedia, Gül)
Gül nasıl dikilir?
Gül bitkisinin dikilmeye en uygun olduğu zamanlar kasım ve mart ayları arasındadır. Toprak şartlarının elverişsizliği nedeni ile kışın dikim pek önerilmez.
- Gül fidanlarını dikmek için hazırlanan toprak sahada, fidanların her biri için derinliği 60 cm, çapı ise 40 cm olan çukurlar açılır.
- Çukurların arasında gerekli boşluk bırakılmalıdır. Bu gülün cinsine göre değişir. Minyatür güllerde 30 cm, çalı güllerde boyuna göre 50 cm ile 1,5 metre arası, sarmaşık güllerde 2 metre, melez çay ve demet güller için de boylarına göre; kısa: 45 – 60 cm, orta: 60 – 75 cm, uzun: 75 cm. – 1 metre aralık bırakılmalıdır.
- Çukurun dibine, üstten alınan toprak gübre ile karıştırılıp konur.
- Ardından güller dikime hazır hale getirilir, sökümde zedelenen, kuruyan kök uçları budanır.
- Ölü kök uçları kahverengidir. Bahçe makası ile kesilerek sarı veya beyaz sarı renk ortaya çıkarılır.
- Gülün toprak içerisinde kalan kısmında çok sayıda olan kökçükler onun toprağa daha sıkı tutunmasına yardımcı olur. Dikimden önce kök budaması yapılır ve kökler killi toprak, taze gübre, sudan yapılmış bir bulamaca batırılırsa kökleşme hızlanır.
- Fidanlar tamamen hazır olduktan sonra kazılan çukurlara, kökler kıvrılmayacak şekilde ve aşı noktası toprağın üzerinde bulunacak şekilde yerleştirilerek gübre ile karıştırılırmış toprak ile dikilip üzerine can suyu verilir.
Gül fidanı satın alınırken nelere dikkat edilmelidir?
Gül fidelerinizi güvenli bir seradan almaya özen gösterin, fideleri seçerken dikkat edilmesi gereken unsurlar ise şu şekilde sıralanabilir;
- Satın alınan fidanda, aşılanan bölgenin üzerinden çıkan en az 4 adet sağlıklı dal
bulunmasına, - Bitkinin yapraklarının canlı ve lekesiz olmasına,
- İçinde bulunduğu saksının içinin otlarla dolu olmamasına,
- Köklerinin saksının altından saçaklanarak çok fazla çıkmış olmamasına dikkat edilmesi gerekir.
Gül budama nasıl yapılır?
Budanmamış gülün çiçekleri küçük ve kalitesiz çıkmaya başlar. Zarar gören, kurumuş, verimsiz dalların çıkartılması ve sağlam dalların çiçeklenmesi için bırakılması ile güller daha sağlıklı ve kuvvetli çiçeklenirler. Bitkinin içerisine daha fazla hava nüfuz eder.
Gül neden budanır?
Güllerde budamanın dört ana nedeni vardır.
1- Gençleştirme
2- Verimi Arttırma
3- Kaliteyi Arttırma
4- Form Verme (kaynak; www.ankara.bel.tr, Budama)
1- Gençleştirme
2- Verimi Arttırma
3- Kaliteyi Arttırma
4- Form Verme (kaynak; www.ankara.bel.tr, Budama)
Gül ne zaman budanır?
Bahçenizdeki güller için en uygun budama zamanı, güllerin dinlenmeye bırakıldığı sonbahar sonu ile kış bitimi arasındaki zamandır. Bu dönemde gül bitkisinin yaprakları azalır, çiçeklenmesi durur ve budanmaya uygun olur.
Bahçe gülleri üç temel şekilde budanır. Bunlar sert, orta ve hafif olarak sınıflandırılabilir.
Sert Budama: Zayıf bitkileri hızlı ve kuvvetli geliştirmek için uygulanır. Bunun sonucunda az sayıda ancak kuvvetli ve gösterişli çiçekler oluşur. Fazla olan dallar çıkarılır ve bitki 1 5- 25 cm boyda üç dört sürgün kalacak şekilde budanır.
Orta Budama: Bahçe gülü için uygun olan bir budama yöntemidir. Bitki üzerinde 5 -10 adet sürgün bırakılır ve bitkinin yerden yüksekliği 45– 60 cm olacak şekilde budanır. Sert budamaya nazaran sayıca daha çok ancak daha küçük çiçekler meydana gelir.
Hafif budama: Genellikle kısa saplı güllerde uygulanır. Dikimden sonraki ilk yılda uygulanması tavsiye edilir. Tek yıllık sürgünler sadece uzunluğunun üçte biri kadar kesilir.
Gül budarken dikkat edilmesi gereken önemli noktalar;
- Ölü ya da hasar gören hastalıklı, kuru sürgünler bitki üzerinde bırakılmamalıdır.
- Bitkinin orta kısmında daha fazla ışık ve hava girmesi için, ortada bulunan dallar çıkartılma ve açık bir vazo şekli oluşturarak hastalıkları önleme açısından önlem alınmalıdır. Yaşlı olan bir dalın ucunda en fazla iki adet tek yıllık sürgün bırakılarak budanmalıdır ve yaşlı kısım birleşme yerinden tırnak bırakılmadan kesilmelidir.
- Geri kalan sürgünlerden 2/3ü azaltılarak, birbirine gölge yapan,birbiriyle rekabet içinde olan dallardan biri alınmalıdır. Bırakılan dal ve sürgünlerin yönleri birbiriyle karşılaşmayacakdoğrultuda olmasına özen gösterilmelidir.
- Dışa bakan bir yaprak düğümünün hemen üstünde kesmeler yapılmalı, kışın soğuktan zarar gören dallar ise sağlıklı dokunun bulunduğu noktanın birkaç cm altından kesilmelidir.
- Kesilen tüm yaprakların ve sürgünlerin toprakta bırakılmayıp çöpe atılması gerekmektedir.
Gül nasıl çoğaltılır?
Gülleri çoğaltmanın 3 ayrı metodu vardır. Bunlar tohum, çelik ve aşı yöntemleridir.
Tohumla gül çoğaltma;
Gül tohumları toplanır toplanmaz çimlenmeye hazır değildir. ekildiği yıl çimlenmez. Bunun sebebş de tohumun sert olmasıdır. Tohumlar 4 derecede yaklaşık 4–6 ay nemli yosun içinde dinlendirilir.
Yosun bulunmayan yerler için de perlit ya da dişli-temiz kum kullanılabilir.
Daha çok ıslah çalışmalarında kullanılan bu yöntemde, tohumlanan gül, 10’ar cm aralıklarla dikilir.
Çelikle gül çoğaltma:
Gül çoğaltma yöntemlerinin en yaygını çelikle çoğaltmadır. Kasım ayından marta kadar uygulanabilir bir yöntemdir. Yaz aylarında köklenme oranı düşmektedir. Kültür çeşitlerinden alınan odunsu çeliklerin çeşitli ortamlarda köklendirilerek fidan elde edilmesi ile gerçekleşir.
Çelikle gül çoğaltma yönteminde eğer ortamda nem az ise nem arttıracak önlemler alınmalıdır.
Çelik özellikleri nasıl olmalıdır? Sağlıklı bir gülden alınmalıdır. Ocak-şubat ayındaki budamalardan kalan çelikler kullanılabilir. 1-3 gözlü çelikler alınmalıdır. Elde edilen fidan köklendirme hormonuna batırıldıktan sonra 21 derece sıcaklık olan bir ortamda; perlit, vermiculit veya kum gibi maddelere 3–7 cm aralıklara dikilmelidir. Köklenme yaklaşık bir buçuk ay sürecektir. Köklenen güller hemen, bekletilmeden toprağa alınmalıdır.
Aşı ile gül çoğaltma:
Aşı ile çoğaltma en kesin sonuçlu gül çoğaltma yöntemidir. Aşı için bir anaç ve bir de damızlık fidan gerekir. Anaç fidan üzerine aşı yapılacak olandır. Kendisinden aşı kalemi alınan fidana ise damızlık denir. Aşılama fazlaca evreden oluşur. 3 ana başlık altında toplanılabilir. Bunlar; kalem aşılar, göz aşıları ve İngiliz aşısıdır.
Kalem aşılar; aşılama yapılacak olan gövdenin yarılıp, öncesinden ilaçla hazırlanmış kalemlerin kesilen bu yarığa yerleştirilmesi ve sonrasında yarığın macunla kapatılmasıyla tamamlanır. Göz aşıları ikiye ayrılır. Bunlar durgun ve sürgün aşılardır. 1yıl beklenip ertesi yıl yaz aylarında ve sonbahar başında yapılan durgun aşılama iken, sürgün aşılama yıl içerisinde nisan ve mayıs aylarında uygulanır. İngiliz aşısı ise; ağırlıklı olarak nisan ve mayıs ayları arasında uygulanan yabani gül aşılarındandır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder